تحقیق جلسه 98/9/30 جریان و عدم جریان استصحاب در احکام عقلیه و موضوعات آنها

[حمید رضا الوستانی]

با سلام و احترام
1.دلیل مصنف رحمة الله علیه را بر عدم جریان استصحاب در احکام عقلیه و احکام شرعیه مستند به احکام عقلیه بیان نمایید.
2.نقد محقق نائینی رحمة الله علیه را بر بیان مصنف مبنی بر عدم جریان استصحاب در احکام عقلیه و احکام شرعیه مستند به احکام عقلیه به صورت کامل توضیح دهید. (رجوع کنید به فوائد الاصول جلد 4، صفحه 451 ولکنه ضعیف لما فیه : اولا.... وثانیا...)
3.نظر مصنف رحمة الله علیه را در مورد جریان و عدم جریان استصحاب در موضوعات احکام عقلیه بیان نمایید.
4. نقد محقق نائینی رحمة الله علیه را بر بیان مصنف در مورد جریان و عدم جریان استصحاب در موضوعات احکام عقلیه، توضیح دهید. (رجوع کنید به فوائد الاصول جلد 4، صفحات 453و452 وأما المقام الثالث و هو استصحاب بقاء الموضوع الذي حکم العقل بحسنه أو قبحه...)
ان شا الله موفق و مؤید باشید. التماس دعا

[سید مهدی فقیهی]

بسم الله الرحمن الرحیم
شیخ انصاری می فرمایند استصحاب در احکام عقلی جریان ندارد زیرا استصحاب ابقاء ما کان است حال اگر عقل بقاء موضوع را درک کند حکم هم می دهد چنانچه قبلا حکم می داد و دیگر استصحاب جاری نمی شود زیرا شک لاحق در این فرض وجود ندارد و اگر عقل رفع موضوع را درک کند دیگر آن حکم قبلی را نمی دهد و آن را ابقا نمی کند زیرا معنا ندارد که موضوع حکم نباشد اما هنوز حکم باقی باشد الا اینکه حکم دیگری مانند حکم قبلی بخاطر موضوع جدیدی حادث شود که این حدوث حکم جدید است نه بقاء حکم قبلی هر چند که این احکام مانند یکدیگر باشند پس در این فرض هم استصحاب جریان ندارد زیرا حکم قبلی قطعا رفع شده است و در این فرض هم شک لاحق وجود ندارد.
البته ممکن است که در بقاء موضوع شک کنیم زیرا امور خارجیه را نمی شناسیم و شبهه موضوعیه داشته باشیم که آیا اینجا استصحاب جاری می شود یا خیر را بعدا توضیح می دهیم
پس استصحاب در احکام عقلی جاری نیست زیرا یا موضوع باقی هست که خوب حکم هم باقی است یا موضوع رفع شده که حکم هم رفع شده و معنا هم ندارد که اصلا موضوع حکم دقیقا معلوم نباشد و دارای اجمال باشد تا بخواهیم استصحاب کنیم زیرا عقل اول موضوع را کاملا می شناسد و بعدا حکم می کند و معنا ندارد که موضوع حکم عقل اجمال داشته باشد یا اینکه عقل در موضوع حکم خودش شک کند پس اصلا استصحاب در احکام عقلی قابل تصویر نیست.
اما اگر شبهه موضوعیه داشتیم دو حالت دارد
1. استصحاب را اماره و ظن آور می دانیم
اینجا اگر حکم عقل اعم از قطع و ظن باشد استصحاب جاری است زیرا با استصحاب ظن حاصل می شود پس موضوع حکم عقل با استصحاب محرز می شود و عقل حکمش را ابقا می کند.
2. استصحاب را اصل عملی و از باب اخبار حجت می دانیم
حکم عقل استصحاب نمی شود زیرا موضوع حکم عقل قطع یا ظن بود و با استصحاب بر من ظن حاصل نمی شود پس موضوع حکم عقل منتفی است و به تبع حکم آن هم منتفی می گردد. البته در این فرض حکم شرعی استصحاب می شود زیرا من به واسطه یقین به حکم عقل به حکم شرع یقین پیدا کردم و بعد به آن حکم شرع شک کردم اینجا اخبار استصحاب می آید و می گوید حکم شرع را استصحاب کن و منافاتی میان انتفاء حکم عقل و ثبوت حکم شرع وجود ندارد زیرا عقل چون موضوعش محرز نیست حکم نمی کند اما شرع تعبدا به من می گوید حکم مرا استصحاب کن زیرا یقین سابق و شک لاحق داری
نتیجتا اینکه مرحوم شیخ انصاری استصحاب در احکام عقلیه را قبول ندارد الا اینکه شبهه موضوعیه داشته باشیم و با استصحاب حکم یقینی شارع را استصحاب کنیم و در بقیه موارد استصحاب احکام عقلی جاری نیست.
مرحوم نایینی به مرحوم شیخ اشکال می کنند و می فرمایند
1. اگر شبهه موضوعیه بود و استصحاب را از باب ظن حجت دانستیم هر چند ممکن است قائل باشیم که استصحاب در اینجا جریان دارد اما حد وسط شیخ برای جریان استصحاب در این فرض اشتباه است زیرا که اینکه می گوییم استصحاب از باب ظن حجت است مراد ظن نوعی است و اما حکم عقل اعم از ظن شخصی و قطع شخصی است پس ممکن است که جایی استصحاب چیزی بگوید اما من ظن شخصی نداشته باشم و عقل حکم نکند پس اینکه استصحاب ظن آور است اثبات نمی کند که جایی که حکم عقل اعم از ظن و قطع بود استصحاب جاری است زیرا استصحاب ظن نوعی می آورد و حکم عقل بر ظن شخصی رفته است پس این دو به هم ربطی ندارند و این دلیل بر جریان استصحاب نمی شود.
2. نسبت به شبهه حکمیه اینکه
اولا: اینکه شیخ فرمودند موضوع حکم عقل هیچگاه اجمال ندارد را نمی پذیریم بلکه ممکن است گاهی عقل از باب قدر متیقن چیز هایی را داخل در موضوع کند که واقعا داخل در موضوع نیستند
ثانیا: سلمنا که موضوع حکم عقل هیچگاه اجمال ندارد اما این مانع از جریان استصحاب نیست زیرا ما نمی خواهیم خود حکم عقل را استصحاب کنیم بلکه می خواهیم حکم شرع را استصحاب کنیم و ممکن است چیزی که عقل آن را به عنوان موضوع در حکم دخیل دیده عرفا دخیل در حکم نباشد و همین بقاء موضوع عرفی برای جریان استصحاب در حکم شرع کافی است به عبارت دیگر ممکن است عقل چیزی را موضوع حکم بداند اما عرف آن را موضوع حکم شرع نمی بیند برای همین حکم شرع را استصحاب می کند.

[niroumand]

بسم الله الرحمن الرحیم
۱. دو دلیل می‌آورند اولاً عقل در احکام خودش شک نمی کند فلذا مجرای استصحاب فراهم نیست ثانیا موضوع ثابت نیست. علت عدم ثبات موضوع این است که هرجا عقل حکمی کند،‌ موضوع تمام العله للحکم است پس اگرجایی در حکمی شک کرد نتیجه گرفته می شود که نتوانسته تمام الملاک را احراز کند پس موضوع همان موضوع سابق نیست پس موضوع تغییر کرده است.
۲. نقد اول ایشان این است که قبول نمی کنند که همیشه موضوع احکام عقل تمام العله لحکم العقل باشند. بلکه بعضی جاها ممکن است عقل تشخیص دهد هرجا این موضوع باشد این حکم صادق است لیکن چه بسا علت حکم را اصلا تشخیص ندهد و این موضوع را از لوازم علت و مناط حکم می‌داند. به عبارت دیگر ممکن است موضوع اصلا هیچ جزئی از مناط الحکم نباشد. ثانیا برفرض که موضوع تمام العله برای حکم عقلی باشد ولی وقتی از حکم عقل به حکم شرعی رسیدیم در این صورت دیگر بقاء و تغییر موضوع تابع نظر عرف است و وقتی عرف بگوید موضوعی ثابت است ولو این که عقل حکم به عدم ثبوت حکم کند،‌ ادله لاتنقض الیقین بالشک آن را می گیرد.
۳.اگر استصحاب از باب اماره حجت باشد جاری می شود زیرا واقع نمایی دارد ولی اگر اصل عملی باشد جاری نمی شود زیرا اثر ندارد. زیرا تنها اثری که می تواند بر آن مترتب شود این است که حکم عقلی بر آن بار شود که مثبت است در نتیجه هیچ اثری ندارد و جاری نمی شود.
۴. نقد مرحوم نائینی این است که شک در بقاء موضوع به خاطر این است که احتمال می دهیم تغییراتی که در موضوع حاصل شده باشد، تغییرات در خصوصیاتی است که احتمالا یا قطعا ملاک حکم هستند جواب این است که بقاء عرفی کافی است.

[مهدی محمودی]

1..حکم عقلی موضوع آن برای عقل معلوم بالتفصیل است.بنابراین اگر عقل در زمان دوم بقا موضوع را درک کند به صورت قطعی حکم به آن می کند همانطوری که در زمان اول حکم کرده بود.همچنیین در حکم عقلی مناط و موضوع مشخص است و نسبت بین موضوع و محمول همچون نسبت علت تامه به معلول است که با آمدن علت حتما معلول نیز محقق می شود و تخلف بردار نیست پس اگر هم شکی وجود داشته باشد به شک در موضوع برمی گردد بنابراین موضوع محرز نمی شود و عقل حکم نمی کند.
2.اولا این کلام را قبول نداریم:هر خصوصیتی که عقل آن را در موضوع حکمش لحاظ نموده است باید برای ان دخلی در مناط حکم عقل باشد.علت قبول نداشتن:چون ممکن است خصوصیت دخلی در مناط واقعی نداشته باشد و فقط عقل ان را موضوع حکمش اخذ کرده به خاطر اینکه احتمال دارد موضوعی که واجد آن خصوصیت است متیقن از اشتمال ملاک در نظر عقل باشد.همچنین می توان گفت که عقل احتمال می دهد که برای آن خصوصیت دخلی در ملاک به صورت واقعی نباشد بنابراین حکم عقل به حسن یا قبح واجد آن خصوصیت از باب قدر متیقن است.
این ادعا که تمامی احکام عقلیه مبین و مفصل هستند شاهدی برای آن وجود ندارد چون احتمال دارد که حکم عقل به قبح کذب ضار از این جهت باشد که چنین کذبی متیقن در قبح است با اینکه احتمال دارد که برای خصوصیت ضرر یا عدم نفع دخلی در مناط قبح وجود نداشته باشد بلکه خود عقل در قبح کذب غیر ضار شاک است.
ثانیا سلمنا که هر خصوصیتی که عقل آن را در موضوع حکمش اخذ کرده است حتما به نظر عقل دخلی در مناط داشته باشد اما باید گفت که این فقط منع می کند از استصحاب حکم عقلی و حال انکه مقصود این نیست چون دانستی که استصحاب حکم عقلی اثری برای ان نیست بلکه مقصود استصحاب حکم شرع است.بنابراین احتمال دارد بعضی از خصوصیاتی که عقل آن را در موضوع حکمش اخذ کرده است از لحاظ عرفی دخلی در موضوع نداشته باشد در نتیجه انتفا ان خصوصیات مضر نیست چون عرفا موضوع باقی است و مناط در جریان استصحاب بقا عرفی موضوع است نه بقا عقلی.
3.اگر استصحاب ر اماره ی ظنیه بدانیم که حاکم آن عقل است طبق این نظریه می توان موضوع را استصحاب کرد و حکم عقل را اگر موضوعش اعم از مقطوع و مظنون باشد را مترتب کرد.
اما اگر استصحاب را اصل عملی و حاکم به ان را اخبار لاتنقض بدانیم در اینصورت استصحاب موضوع و ترتب حکم عقل جایز نیست چون در اینصورت اصل مثبت خواهد شد.

[FrankJScott]

In reply to the person asking about treatment rejuvenation, non invasive face lift treatments, vampire skin therapy, treatment cellulite, matrix co2, medical skin care treatments, laser face rejuvenation, light therapy for skin tightening, med spa skin tightening, peel of treatment, I highly recommend this your input here on laser treatment near me site or skin dermaplane, matrix co2, rejuvenate face lift, skin rejuvenation treatments, aesthetics botox, skin tightening and lifting, co2 facial, laser skin tightening procedures, led therapy, cosmetic fillers for face, together with this extra resources for melasma treatment Sarasota details not to mention skin tightening and lifting, light therapy skin tightening, prp for hair rejuvenation, plasma rich injections for hair loss, medical spa facial treatments, best facial for lifting, aesthetics and spa, best facial laser resurfacing, best facial procedures, microneedling sarasota, as well as this here are the findings about laser treatment skin tightening info which is also great. Also, have a look at this updated blog post on laser facial skin treatment info not to mention best lip augmentation, pdo threads, med spa service, cool peel treatment, rf laser treatment, laser therapy for face, laser skin treatment, o injections, peel of treatment, best treatment for skin tightening on face, not to mention this additional reading for laser treatment skin tightening site which is worth considering with fibroblast skin tightening treatment, vampire breast lift florida, botox spa, best lip injections, the therapy skin care, full article for not to mention skin spas, microneedling and peel, prp facial rejuvenation, med spa, plasma rich injections for hair loss, for good measure. Check more @ High Rated Best Laser Treatment Sarasota Website 96a07cf

[FrankJScott]

In response to the person inquiring about ai gpt stock, stock analyzer website, day trading ai, stock ai companies, ai stock screener, stock generator, stock insights, ai trading software cost, best ai software for stock trading, best websites for stock market research, I highly suggest this their explanation on AI stock investing platform link or stock forecast ai, stock analysis service, ai tools for trading, free share analysis software, good ai stocks, otc ai stocks, ai stock plays, best stock trading information, ai growth stocks, best stock analysis software, which is worth considering with this great site for AI stock predictions platform advice as well as best stock trading robot, best stock trading ai, best websites for the stock market, about stocks and investing, stock analysis company, openai company stock, good websites for stock analysis, chat gpt stock, stock market stock analysis, stock analysis, alongside all this made my day on AI stock picker analysis advice which is also great. Also, have a look at this he has a good point on AI stock predictions platform details as well as ai stocks to buy now, best future ai stocks, stock trading and investing, stock price of ai, ai companies with stock, artificial intelligence share, best app for analysing stocks, open ai buy stock, ai investment bot, top app for stock analysis, which is worth considering with this go here on AI stock trading analysis forum which is worth considering with best stock market analysis app, best artificial intelligence stocks to buy, stock market data for analysis, companies to invest in for ai, ai intraday tips, use this link for together with best new ai stocks, best tools for investing in stocks, using ai in trading, ai stocks nasdaq, incite stock, for good measure. Check more @ Recommended Kasino Online Indonesia Info f14a581

[FrankJScott]

For the people inquiring about free stock research, stock market investment software, share trading software, ai stock price prediction, us stock analysis websites, free website for stock analysis, ai intraday tips, chat gpt for stock market, stock market ai bot, upcoming ai stocks, I highly suggest this useful AI stock investing platform forum or buy openai stock, shares in artificial intelligence, website that tells you when to buy and sell stocks, best cheap ai stocks, ai predict stock price, study stocks, ai driven stock trading, ai companies on the stock market, trading on the market, ai company shares, alongside all this my latest blog post for AI stock trading analysis details not forgetting sites such as ways to invest in ai, ai tools for trading, ai app for stock market, using ai to predict stocks, best free stock software, trading prediction software, ai stock news, best analysis for stock market, ai system for stock trading, stock buying software, and don't forget this clicking here on AI stock predictions analysis site which is also great. Also, have a look at this read full report on AI stock investing platform advice on top of free stock market info, ai share market, ai stock outlook, best stock market research tools, startup ai companies to invest in, stock ai prediction, best stock analysis software free, stock analysis online free, best stock trading bot, stock market analysis website, alongside all this top rated AI stock predictions analysis forum not forgetting sites such as best ai stocks to buy, the best ai companies to invest in, stock chart predictor, ai and stocks, best stock market predictor, the full report on on top of trading prediction software, ai for stock investing, stock open ai, ai stock trading software, stock share analysis, for good measure. Check more @ Best Bathroom Renovation Tips 07cf14a

[FrankJScott]

To the lady inquiring about agen togel terbaik, game untuk main bersama online, game online deposit pulsa, situs togel indonesia, bisa bermain, pg soft login, permainan judi slot, agen judi online terpercaya, pragmatic play itu apa, judi online resmi, I highly suggest this homepage about Tajir4D blog or situs slot menang, slot togel online, 24 togel, situs terbesar di indonesia slot, game slot online, web situs slot, judi online pulsa, slot situs online, toto togel slot, login situs slot, alongside all this their explanation on TAJIR4D Login site on top of situs togel dan slot 4d, situs judi terbesar di indonesia, mudah menang slot, game online resmi, situs slot terbesar di indonesia, situs slot ug gaming, situs terbesar di indonesia slot, slot situs online, slot play, deposit via pulsa, not forgetting sites such as this his explanation about Tajir4D info which is also great. Also, have a look at this i loved this about Tajir4D url together with toto slot togel, judi slot online terpercaya, slot spadegaming, cara cepat menang main slot, agen togel play, online terpercaya, slot ug gaming, wap slot, masuk game slot online, situs judi indonesia terpercaya, bearing in mind this learn more on TAJIR4D Login forum bearing in mind situs togel indonesia, 4d slot togel, bandar judi terbesar di indonesia, game judi slot online, deposit telkomsel, on bing for as well as apa itu pragmatic play, situs bisa deposit pulsa, yang punya pragmatic play, game online togel, deposit pulsa adalah, for good measure. Check more @ Best TAJIR4D Tips 07cf14a

[FrankJScott]

To the guy asking about best online banking platforms, up bank reviews, christian banks, 1 united bank, best banks for private wealth management, top banks in san antonio texas, first bank and trust online banking, banks to invest, t & t bank, edge banking, I highly recommend this helpful hints about portfolio management advice forum or best reviewed banks near me, community bank mortgage reviews, online trust account, best digital banking platforms, financial services in the us, us bank corporate banking, banks with best online security, best private bank accounts, corporate business banking, security bank checks, not to mention this recommended banking administration planning url not forgetting sites such as lake bank, bank of the west reviews, the northern trust company phone number, texas bank and trust checking account, banks in florida miami, us bank in florida, us trust private bank, call the bank, best bank to bank at, best credit unions that anyone can join, and don't forget this i was reading this about asset management planning forum which is also great. Also, have a look at this he said for asset administration planning details bearing in mind united bank fl, banks that offer trust accounts, bank accounts everyone should have, online banks with best customer service, best open banking, number one bank in the united states, trust online banking, the best bank to have, safest way to protect your money, anv bank, not forgetting sites such as this additional hints for wealth administration planning url not to mention banks vero beach, open banking what is it, find the best bank for me, people bank and trust, banking on the future, continue on which is worth considering with ratings of banks in usa, community bank online banking, good credit banks, banking and trust company, best secure bank in usa, for good measure. Check more @ High Rated Crystal Red Shrimp Tips a581c67

[FrankJScott]

In response to the guy talking about casino adalah, situs khusus slot gacor, situs infinity, situs slot live, situs baru terpercaya, situs slot game, link slot gacor dan terpercaya, slot online rtp, slot besar terpercaya, link slot terpercaya gacor, I highly suggest this my latest blog post for table games url or daftar situs slot online terpercaya, slot sensasi, game slot gampang menang, situs situs slot terbaik, slot online rtp, live gacor slot, playground slot, situs slot ter, slot di, situs situs slot gacor, as well as this one-time offer on poker online link bearing in mind terbaik slot, situs slot tergacor terbaru, permainan game slot online, slot ygg, rtp slot terpercaya, situs slot gacor terbaru hari ini, link slot gacor rtp, permainan slot, permainan slot yang menguntungkan, link yang gacor hari ini, bearing in mind this that guy for Chilli6 online blog which is also great. Also, have a look at this good for virtual sports blog as well as game slot mahjong ways, situs slot terbaru gacor, slot gratis bonus, slot permainan, situs online terpercaya, mobile slot, permainan yang ini, slot terpercaya resmi, situs main slot terpercaya, rtp tinggi, together with this top rated slot online link and don't forget slot casino bonus, slot virtual, game slot dengan kemenangan besar, game slot resmi, dunia games slot, learn more about as well as slot dengan rtp, slot slot gacor, game online yang, situs online terpercaya, resmi slot, for good measure. Check more @ Best Banking Judi Online Terpercaya Indonesia Info 6757664