تحقیق جلسه 98/11/8 استصحاب حکم مخصص

[حمید رضا الوستانی]

با سلام و احترام
1.مطابق تنبیه دهم، صور دلیل دال بر حکم و حکم هر یک از این صور را در قالب مثال بیان نمایید.
2. محل نزاع در این تنبیه در مورد کدامیک از این صور می باشد؟
3.نظر مصنف( رحمة الله علیه) را در مورد جریان و عدم جریان استصحاب حکم مخصص به صورت کامل در قالب مثال فقهی توضیح دهید.
ان شاء الله موفق و مؤید باشید.

[سید مهدی فقیهی]

بسم الله الرحمن الرحیم
دلیل دال بر حکم سه صورت دارد
1. یا بر ثبوت حکم در زمان دوم نیز مانند زمان اول دلالت دارد مانند اینکه بگوید اکرم العلماء دائما یا لا تهن فقیرا در این فرض اصلا استصحاب جریان ندارد زیرا ما در مورد حکم در زمان ثانی شک نداریم تا بخواهیم استصحاب کنیم
2. یا اینکه بر عدم ثبوت حکم در زمان ثانی دلالت دارد مانند اینکه بگوید اکرم العلماء اذا کانوا عدولا (بنا بر اینکه شرط مفهوم دارد) در این صورت هم استصحاب جریان ندارد زیرا در مورد عدم حکم در زمان ثانی شک وجود ندارد تا استصحاب جاری شود
3. اینکه دلیل نسبت به زمان ثانی نفیا و اثباتا حکمی ندارد که این یا بخاطر اجمال دلیل است یا اینکه اصلا دلیلی نسبت به آن مورد اهمال دارد و قصور دلالت دارد و اجمالی در میان نیست در این فرض واضح است که مجرای استصحاب است زیرا ما نسبت به وجود حکم در زمان ثانی شک داریم پس با وجود دیگر شرائط استصحاب می توانیم با استصحاب حکم را ثابت کنیم
محل نزاع در این تنبیه نسبت به فرض اول است اگر در فرض اول که حکم عام است و شامل همه زمان ها می شود دلیل خاصی این عام را تخصیص زد (مخصص هم اجمال ندارد بلکه مبین است زیرا اگر مخصص اجمال داشته باشد بحث سرایت اجمال خاص به عام مطرح می شود که بحث دیگری است) پس از تخصیص ما شک کردیم که آیا نسبت به موردی حکم عام هنوز جریان دارد یا حکم خاص آیا اینجا به عام تمسک می کنیم یا حکم مخصص را استصحاب می کنیم؟
شیخ در جواب به این سوال می فرمایند باید تفصیل دهیم میان جایی که عموم زمانی افرادی است یا استمراری اگر عموم زمانی افرادی باشد به عام تمسک می کنیم و اصلا استصحاب جریان ندارد و اگر عموم زمانی استمراری باشد اینجا حکم مخصص استصحاب می شود.
اگر عموم زمانی باشد استصحاب جریان ندارد زیرا هر زمان موضوعی خاص است که حکم بر آن ثابت است و موضوع وحدت ندارد تا بخواهیم استصحاب کنیم علاوه بر اینکه جایی که اماره وجود دارد به اصل رجوع نمی کنیم.
اگر عموم استمراری باشد به عام رجوع نمی کنیم زیرا جایی به عام رجوع می کنیم که شک در تخصیص زائد داشته باشیم اما وقتی عام استمراری است شک در تخصیص زائد نداریم بلکه شک در بقاء حکم مخصص داریم پس اینجا نمی توان به عام تمسک کرد و چون شک در بقا حکم قبلی بر موضوع واحد داریم استصحاب را جاری می کنیم.

[niroumand]

بسم الله الرحمن الرحیم.
1. یا نسبت به ما بعد دلالت دارد مانند اکرم العلماء. یا نسبت به مابعد دلالت بر نفی دارد مانند ان جاء زید فاکرم العلماء. یا نسبت به مابعد نفیا و اثباتا دلالت ندارد. بلکه یا مهمل است مانند اکرم العلماء الی المغرب (بنابر عدم مفهوم غایت) یا مجمل است مانند حتی یطهرن.
2. صورت اول.
3. اگر عام، عمومش ازمانی افرادی باشد مانند اکرم العلماء فی کل زمان عام مقدم می شود اما اگر عمومش ازمانی استمراری باشد مانند اکرم العماء دائما استصحاب خاص مقدم می شود.