تحقیق جلسه 98/9/30 جریان و عدم جریان استصحاب در احکام عقلیه و موضوعات آنها

[niroumand]

بسم الله الرحمن الرحیم
۱. دو دلیل می‌آورند اولاً عقل در احکام خودش شک نمی کند فلذا مجرای استصحاب فراهم نیست ثانیا موضوع ثابت نیست. علت عدم ثبات موضوع این است که هرجا عقل حکمی کند،‌ موضوع تمام العله للحکم است پس اگرجایی در حکمی شک کرد نتیجه گرفته می شود که نتوانسته تمام الملاک را احراز کند پس موضوع همان موضوع سابق نیست پس موضوع تغییر کرده است.
۲. نقد اول ایشان این است که قبول نمی کنند که همیشه موضوع احکام عقل تمام العله لحکم العقل باشند. بلکه بعضی جاها ممکن است عقل تشخیص دهد هرجا این موضوع باشد این حکم صادق است لیکن چه بسا علت حکم را اصلا تشخیص ندهد و این موضوع را از لوازم علت و مناط حکم می‌داند. به عبارت دیگر ممکن است موضوع اصلا هیچ جزئی از مناط الحکم نباشد. ثانیا برفرض که موضوع تمام العله برای حکم عقلی باشد ولی وقتی از حکم عقل به حکم شرعی رسیدیم در این صورت دیگر بقاء و تغییر موضوع تابع نظر عرف است و وقتی عرف بگوید موضوعی ثابت است ولو این که عقل حکم به عدم ثبوت حکم کند،‌ ادله لاتنقض الیقین بالشک آن را می گیرد.
۳.اگر استصحاب از باب اماره حجت باشد جاری می شود زیرا واقع نمایی دارد ولی اگر اصل عملی باشد جاری نمی شود زیرا اثر ندارد. زیرا تنها اثری که می تواند بر آن مترتب شود این است که حکم عقلی بر آن بار شود که مثبت است در نتیجه هیچ اثری ندارد و جاری نمی شود.
۴. نقد مرحوم نائینی این است که شک در بقاء موضوع به خاطر این است که احتمال می دهیم تغییراتی که در موضوع حاصل شده باشد، تغییرات در خصوصیاتی است که احتمالا یا قطعا ملاک حکم هستند جواب این است که بقاء عرفی کافی است.