تحقیق شماره 9 کارگاه رجال (تابستان 98)

[سید محسن شریفی]

بسم الله الرحمن الرحیم
با سلام
تمرین شماره ی 4:
۴- تهذيب الأحكام (تحقيق خرسان) ؛ ج‏۴ ؛ ص۲۰۲؛ ح ۵
وَ عَنْهُ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِي أَيُّوبَ عَنْ أَبِي الْوَرْدِ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ: خَطَبَ رَسُولُ اللَّهِ ص فِي آخِرِ جُمُعَةٍ مِنْ شَعْبَانَ فَحَمِدَ اللَّهَ ..


حسن بن محبوب از ابی ایوب بیش از 320 روایت دارد.
ابی ایوب هم از ابی الورد 3 روایت در تهذیب دارد و در کتب اربعه 25 روایت.
ابوالورد از از امام باقر علیه السلام هم 7 روایت در تهذیب دارد و در کتب اربعه حداقل 21 روایت.
نتیجه اینکه از حسن بن محبوب به بعد مشکلی وجود ندارد.
اما قبل از حسن بن محبوب:
جعفر بن عثمان: وجود چنین شخصی در سند از چند جهت بُعد دارد:
1. ما در رجال شخصی به اسم جعفر بن عثمان الاحمسی الراوسی داریم که مجموعا 17 روایت دارد و از این روایات، 15 تا را از سماعة بن مهران اخذ کرده و 2 روایت را هم امام صادق نقل می کند بدون واسطه.
2. نکته ی دیگر اینکه تمام این 17 روایت را محمد بن ابی عمیر از او نقل می کند و شخص دیگری هم نیست. با توجه به سند قبلی به احتمال زیاد مرجع ضمیر علی بن حسن بن فضال است که در این صورت حسن اصلا روایتی از جعفر بن عثمان ندارد. البته یک احتمال خیلی کم هم وجود دارد که مرجع ضمیر به محمد بن ابی عمیر برگردد که در سند روایت 1 این باب هست یعنی 3 روایت فاصله شده است. برفرض پذیریش چنین احتمالی هم باز هم سند روایت مشکل دارد به خاطر نکته ی بعد.
3. نکته ی دیگر اینکه حسن بن محبوب شاگردی به اسم جعفر بن عثمان ندارد غیر از این نقل.
از این رو به نظر می رسد که این روایت دچار تصحیف شده است.
راه حل: شاید مقصود عمرو بن عثمان است
که اولا 35 روایت از ابن محبوب نقل می کند.
و ثانیا علی بن حسن بن فضال از او(عمرو بن عثمان) 57 روایت نقل می کند.
و ثالثا وقتی همین روایت را جستجو می کنیم در تهذیب در ج 4 ص 152 این روایت ذکر شده است منتهی دیگر جعفر بن عثمان نیست بلکه عمرو بن عثمان است
در ملاذ هم ج 4 ص 202 جعفر و در ج 4 ص 152 عمرو است ...

[محمد درستی]

تهذيب الأحكام (تحقيق خرسان) ؛ ج‏2 ؛ ص68
17 وَ أَمَّا مَا رَوَاهُ- سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ عَلِيٍّ الْحَلَبِيِّ وَ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ النُّعْمَانِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ وَ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُسْكَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ الْحَلَبِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع‏

سند بازسازی شده اینگونه است:
سعد عن احمد عن ابن ابی عمیر عن حماد عن حلبی
عن ابن سعید عن ابن النعمان عن ابن مسکان عن حلبی
عن ابن سنان عن ابن مسکان عن حلبی
حسین بن السعید از ابن مسکان روایتی ندارد
اما ابن النعمان 111 تا روایت و ابن سنان 252 تا از ابن مسکان دارند
لذا و عبدالله ابن مسکان نیست بلکه عن عبدالله ابن مسکان است