تحقیق شماره ۱۳ کارگاه رجال(تابستان ۹۸)

[مهدی مرادی]

بسم الله

اسناد زیر را من جمیع الجهاتی که تا کنون تمرین کردیم-خصوصا جهات اخیر- بررسی نمایید.
وفقکم الله

الكافي (ط - الإسلامية) ؛ ج‏۴ ؛ ص۳۳۳
۱۱- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ حَفْصِ بْنِ الْبَخْتَرِيِّ وَ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ وَ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ الْحَلَبِيِّ جَمِيعاً عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا صَلَّيْتَ فِي مَسْجِدِ الشَّجَرَة...

الكافي (ط - الإسلامية) ؛ ج‏۵ ؛ ص۴
۶- أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْعَلَوِيِّ وَ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْكُوفِيُّ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْعَبَّاسِ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ إِسْحَاقَ جَمِيعاً عَنْ أَبِي رَوْحٍ فَرَجِ بْنِ قُرَّةَ عَنْ مَسْعَدَةَ بْنِ صَدَقَةَ قَالَ حَدَّثَنِي ابْنُ أَبِي لَيْلَى عَنْ أَبِي عَبْدِ الرَّحْمَنِ السُّلَمِيِّ قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِ‏ أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّ الْجِهَادَ بَاب‏...

[خطیبی]

سلام علیکم

[سید محسن منافی]

الكافي (ط - الإسلامية) ؛ ج‏۴ ؛ ص۳۳۳
۱۱- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ(بیش از ۳۰۰۰ از ابن ابی عمیر) عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ(حدود ۲۵۰ روایت از)حَفْصِ بْنِ الْبَخْتَرِيِّ وَ(ابن ابی عمیر از او بیش از ۲۰۰ روایت دارد.) عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ وَ(ابن ابی عمیر بیش از ۱۳۰۰ روایت از او دارد.) حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ (عبیدالله بن علی)الْحَلَبِيِّ جَمِيعاً عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا صَلَّيْتَ فِي مَسْجِدِ الشَّجَرَة...
حلبی که بتواند مروی عنه از اسامی مذکور در این سند باشد، فقط عبیدالله بن علی است که فقط حماد از او روایت دارد که بیش از ۱۱۰۰ روایت است. حفص از امام صادق علیه السلام حدود ۲۰۰ روایت دارد و عبدالرحمن هم از حضرت علیه السلام ، بیش از ۳۰۰ روایت دارد.
پس ظاهراً بازسازی سند این گونه است:
- علي بن إبراهيم عن أبيه عن ابن أبي عمير عن حفص بن البختري عن أبي عبد الله ع قال
- علي بن إبراهيم عن أبيه عن ابن أبي عمير عن عبد الرحمن بن الحجاج عن أبي عبد الله ع قال
- علي بن إبراهيم عن أبيه عن ابن أبي عمير عن حماد بن عثمان عن الحلبي عن أبي عبد الله ع قال‏

الكافي (ط - الإسلامية) ؛ ج‏۵ ؛ ص۴
۶- أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِيدٍ(بن عقدة) عَنْ(همین یک روایت را از جعفر دارد.) جَعْفَرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْعَلَوِيِّ(رأس المذری)(جعفر در کتب اربعه غیر از این روایت یک روایت دیگر از ابی روح دارد و از علی بن عباس و اسماعیل بن اسحاق ندارد.) وَ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْكُوفِيُّ عَنْ(همین یک روایت از علی دارد) عَلِيِّ بْنِ الْعَبَّاسِ عَنْ(ظاهرش این است که علی از اسماعیل روایت کرده که تنها روایت کردنش همین است.) إِسْمَاعِيلَ بْنِ إِسْحَاقَ جَمِيعاً عَنْ أَبِي رَوْحٍ فَرَجِ بْنِ قُرَّةَ عَنْ مَسْعَدَةَ بْنِ صَدَقَةَ قَالَ حَدَّثَنِي(مسعده از او ۲ روایت دیگر دارد.) (محمد بن عبد الرحمن)ابْنُ أَبِي لَيْلَى(قاضی کوفی به درک رفته در سنه ۱۴۸ق) عَنْ(از ابو عبد الرحمن همین یک روایت را دارد) (عبدالله بن حبیب)أَبِي عَبْدِ الرَّحْمَنِ السُّلَمِيِّ قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِ‏ أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّ الْجِهَادَ بَاب‏...
احمد بن محمد الکوفی در رجال ثمانیه یافت نشد. شاید او احمد بن محمد العاصمی باشد که کوفی بوده و استاد کلینی است.
مراد از علی بن عباس، علی بن عباس جراذینی باشد که نجاشی می گوید کلینی با یک واسطه از او نقل می کند.
اسماعیل بن اسحاق در رجال ثمانیه یافت نشد.
ابو روح نیز یافت نشد.
ابوعبدالرحمن، عبد الله بن حبيب السلمي است که برقی می گوید: بعض الرواة يطعن فيه. رجال‏البرقي ص ۵ باب: و من خواص أصحاب أمير المؤمنين عليه السلام.
بازسازی سند:
أحمد بن محمد بن سعيد عن جعفر بن عبد الله العلوي عن أبي روح فرج بن قرة عن مسعدة بن صدقة قال حدثني ابن أبي ليلى عن أبي عبد الرحمن السلمي قال قال أمير المؤمنين ع...
أحمد بن محمد الكوفي عن علي بن العباس عن إسماعيل بن إسحاق عن أبي روح فرج بن قرة عن مسعدة بن صدقة قال حدثني ابن أبي ليلى عن أبي عبد الرحمن السلمي قال قال أمير المؤمنين ع...

[مجتبی شفیعی]

بسم الله الرحمن الرحیم

[محمد اشعری]

الكافي (ط - الإسلامية) ؛ ج‏۴ ؛ ص۳۳۳
۱۱- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ حَفْصِ بْنِ الْبَخْتَرِيِّ وَ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ وَ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ الْحَلَبِيِّ جَمِيعاً عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا صَلَّيْتَ فِي مَسْجِدِ الشَّجَرَة...
این سند تا حفص بن البختری مشکلی ندارد. ابن ابی عمیر از عبدالرحمن بن حجاج و حماد بن عثمان روایت دارد و حماد بن عثمان از عبیدالله بن علی الحلبی روایت دارد. لذا سند به شکل زیر می شود:
عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ حَفْصِ بْنِ الْبَخْتَرِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع
عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ
عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عن حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ الْحَلَبِيِّ نْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع

[علیرضا عسکری]

بسم الله الرحمن الرحیم
سلام و عرض ادب
عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ حَفْصِ بْنِ الْبَخْتَرِيِّ وَ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ وَ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ الْحَلَبِيِّ جَمِيعاً عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا صَلَّيْتَ فِي مَسْجِدِ الشَّجَرَةِ فَقُلْ وَ أَنْتَ قَاعِدٌ فِي دُبُرِ الصَّلَاةِ قَبْلَ أَنْ تَقُومَ مَا يَقُولُ الْمُحْرِمُ ثُمَّ قُمْ فَامْشِ حَتَّى تَبْلُغَ الْمِيلَ وَ تَسْتَوِيَ بِكَ الْبَيْدَاءُ فَإِذَا اسْتَوَتْ بِكَ فَلَبِّه‏



ابراهیم ابن هاشم از محمدبن ابی عمیر ۳۴۱۵ نقل دارد.
محمدبن ابی عمیر از فحص ۲۴۵ و از عبدالرحمن ابن حجاج ۲۰۴ و از حماد ۱۳۶۳ نقل دارد.
حمادبن عثمان از حلبی(عبیدالله بن علی الحلبی) ۱۲۶۱ نقل دارد.
حلبی نیز از امام صادق علیه السلام ۱۴۹۶ نقل دارد.
عبدالرحمن از امام صادق علیه السلام ۳۲۶ نقل دارد.
حفص بن بختری از امام صادق علیه السلام ۲۱۸ نقل دارد.

۱. عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ حَفْصِ بْنِ الْبَخْتَرِيِّ
۲. عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ عبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاج
عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ الْحَلَبِيِّ

[سید محسن شریفی]

بسم الله الرحمن الرحیم
۱۱- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ حَفْصِ بْنِ الْبَخْتَرِيِّ وَ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ وَ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ الْحَلَبِيِّ جَمِيعاً عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع (الكافي (ط - الإسلامية) ؛ ج‏۴ ؛ ص۳۳۳)
محمد بن ابی عمیر از عبدالرحمن بن الحجاج ۲۰۴ روایت و از حماد بن عثمان ۱۳۵۶ روایت ...و از حفص بن البختری ۲۲۴ روایت دارد.
با توجه به تعبیر جمیعا که بعد از حلبی ذکر شده، روشن است که حماد عن حلبی عطف بر حفص است یعنی سه نفر از امام صادق علیه الصلاه و السلام روایت دارند حفص و عبدالرحمن و حلبی. بنابراین این روایت هیچ اشکالی ندارد ... .
۶- أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْعَلَوِيِّ وَ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْكُوفِيُّ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْعَبَّاسِ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ إِسْحَاقَ جَمِيعاً عَنْ أَبِي رَوْحٍ فَرَجِ بْنِ قُرَّةَ عَنْ مَسْعَدَةَ بْنِ صَدَقَةَ قَالَ حَدَّثَنِي ابْنُ أَبِي لَيْلَى عَنْ أَبِي عَبْدِ الرَّحْمَنِ السُّلَمِيِّ قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِ‏ (الكافي (ط - الإسلامية) ؛ ج‏۵ ؛ ص۴)
احمد بن محمد بن سعید شیخ کلینی است و ۵ روایت دارد. (الكافي/۵/۴) (الكافي/۵/۳۳۸) (الكافي/۵/۵۱۰) (الكافي/۸/۶۳) (الكافي/۸/۳۸۶)
احمد از جعفر بن عبدالله العلوی ۳ روایت دارد.
جعفر بن عبدالله العلوی از ابی روج فرج بن قرة غیر از این روایت، ۲ روایت دیگر دارد.(التهذيب/۶/۱۲۳) (الكافي/۸/۶۳)
ابی روح فرج بن قرة از مسعدة ۵ روایت دارد.
از این رو به نظر می رسد یکی از دو سند درست باشد:
أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْعَلَوِيِّ عَنْ أَبِي رَوْحٍ فَرَجِ بْنِ قُرَّةَ عَنْ مَسْعَدَةَ بْنِ صَدَقَةَ
اما سند دوم که ظاهرا این گونه است:
أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْكُوفِيُّ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْعَبَّاسِ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ أَبِي رَوْحٍ فَرَجِ بْنِ قُرَّةَ عَنْ مَسْعَدَةَ بْنِ صَدَقَةَ ...
احمد بن محمد الکوفی که همان العاصمی است هم شیخ کلینی است و ۳۴ روایت دارد و مرحوم نجاشی در مورد او می نویسد: أحمد بن محمد بن أحمد بن طلحة أبو عبد الله و هو ابن أخي أبي الحسن علي بن عاصم المحدث يقال له العاصمي كان ثقة في الحديث سالما خيرا أصله كوفي و سكن بغداد روى عن الشيوخ الكوفيين.
در مورد نفر بعد که علی بن عباس است و اسماعیل بن اسحاق اگر بخواهیم به ظاهر اخذ کنیم که فقط علی بن العباس باشد بدون هیچ پسوندی، در این صورت احمد بن محمد کوفی عاصمی از او فقط غیر از این روایت یک روایت دیگر دارد که آن هم در تهذیب است که شاید شیخ از کافی گرفته باشد.(التهذيب/۶/۱۲۳) اما هیچ اطلاعی از او در دست نیست و علی بن عباس هم همین نقل را فقط از اسماعیل بن اسحاق دارد و او هم مشخص نیست. اما احتمالات دیگری هم وجود دارد:
۱. شاید مقصود از علی بن العباس، علی بن العباس الجراذینی باشد که شخصیت شناخته شده ایست اما احمد بن محمد بن الکوفی العاصمی از او هیچ روایتی نقل نکرده است.
۲. احتمال دیگر اینکه شاید مقصود از علی، علی بن حسن بن فضال باشد که در این صورت علی بن عباس اشکال دارد بلکه علی عن عباس باشد و مقصود از عباس بن عامر باشد و علی از عباس ۶۴ روایت دارد. در این صورت احمد بن محمد العاصمی از علی بن فضال ۱۹۱ روایت دارد. اما اشکال این احتمال این است که عباس بن عامر از اسماعیل بن اسحاق روایتی ندارد.
۳. احتمال دیگر اینکه جای علی بن العباس با اسماعیل بن اسحاق عوض شده باشد که در این صورت روایت باشد: أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْكُوفِيُّ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْعَبَّاسِ عَنْ أَبِي رَوْحٍ فَرَجِ بْنِ قُرَّةَ عَنْ مَسْعَدَةَ بْنِ صَدَقَةَ ... حال در این صورت باید چند تصحیف را قائل بشویم:
الف) مقصود از احمد بن محمد کوفی، محمد بن جعفر الاسدی الکوفی باشد.
ب) مقصود از اسماعیل بن اسحاق، محمد بن اسماعیل البرمکی باشد.
اما اشکال این احتمال هم عدم نقل علی بن عباس الجراذینی از ابی روح است.

[سید محسن شریفی]

بسم الله
۱۱- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ حَفْصِ بْنِ الْبَخْتَرِيِّ وَ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ وَ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ الْحَلَبِيِّ جَمِيعاً عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع (الكافي (ط - الإسلامية) ؛ ج‏۴ ؛ ص۳۳۳)
محمد بن ابی عمیر از عبدالرحمن بن الحجاج ۲۰۴ روایت و از حماد بن عثمان ۱۳۵۶ روایت ...و از حفص بن البختری ۲۲۴ روایت دارد.
با توجه به تعبیر جمیعا که بعد از حلبی ذکر شده، روشن است که حماد عن حلبی عطف بر حفص است یعنی سه نفر از امام صادق علیه الصلاه و السلام روایت دارند حفص و عبدالرحمن و حلبی. بنابراین این روایت هیچ اشکالی ندارد ... .
۶- أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْعَلَوِيِّ وَ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْكُوفِيُّ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْعَبَّاسِ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ إِسْحَاقَ جَمِيعاً عَنْ أَبِي رَوْحٍ فَرَجِ بْنِ قُرَّةَ عَنْ مَسْعَدَةَ بْنِ صَدَقَةَ قَالَ حَدَّثَنِي ابْنُ أَبِي لَيْلَى عَنْ أَبِي عَبْدِ الرَّحْمَنِ السُّلَمِيِّ قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِ‏ (الكافي (ط - الإسلامية) ؛ ج‏۵ ؛ ص۴)
احمد بن محمد بن سعید شیخ کلینی است و ۵ روایت دارد. (الكافي/۵/۴) (الكافي/۵/۳۳۸) (الكافي/۵/۵۱۰) (الكافي/۸/۶۳) (الكافي/۸/۳۸۶)
احمد از جعفر بن عبدالله العلوی ۳ روایت دارد.
جعفر بن عبدالله العلوی از ابی روج فرج بن قرة غیر از این روایت، ۲ روایت دیگر دارد.(التهذيب/۶/۱۲۳) (الكافي/۸/۶۳)
ابی روح فرج بن قرة از مسعدة ۵ روایت دارد.
از این رو به نظر می رسد یکی از دو سند درست باشد:
أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْعَلَوِيِّ عَنْ أَبِي رَوْحٍ فَرَجِ بْنِ قُرَّةَ عَنْ مَسْعَدَةَ بْنِ صَدَقَةَ
اما سند دوم که ظاهرا این گونه است:
أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْكُوفِيُّ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْعَبَّاسِ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ أَبِي رَوْحٍ فَرَجِ بْنِ قُرَّةَ عَنْ مَسْعَدَةَ بْنِ صَدَقَةَ ...
احمد بن محمد الکوفی که همان العاصمی است هم شیخ کلینی است و ۳۴ روایت دارد و مرحوم نجاشی در مورد او می نویسد: أحمد بن محمد بن أحمد بن طلحة أبو عبد الله و هو ابن أخي أبي الحسن علي بن عاصم المحدث يقال له العاصمي كان ثقة في الحديث سالما خيرا أصله كوفي و سكن بغداد روى عن الشيوخ الكوفيين.
در مورد نفر بعد که علی بن عباس است و اسماعیل بن اسحاق اگر بخواهیم به ظاهر اخذ کنیم که فقط علی بن العباس باشد بدون هیچ پسوندی، در این صورت احمد بن محمد کوفی عاصمی از او فقط غیر از این روایت یک روایت دیگر دارد که آن هم در تهذیب است که شاید شیخ از کافی گرفته باشد.(التهذيب/۶/۱۲۳) اما هیچ اطلاعی از او در دست نیست و علی بن عباس هم همین نقل را فقط از اسماعیل بن اسحاق دارد و او هم مشخص نیست. اما احتمالات دیگری هم وجود دارد:
۱. شاید مقصود از علی بن العباس، علی بن العباس الجراذینی باشد که شخصیت شناخته شده ایست اما احمد بن محمد بن الکوفی العاصمی از او هیچ روایتی نقل نکرده است.
۲. احتمال دیگر اینکه شاید مقصود از علی، علی بن حسن بن فضال باشد که در این صورت علی بن عباس اشکال دارد بلکه علی عن عباس باشد و مقصود از عباس بن عامر باشد و علی از عباس ۶۴ روایت دارد. در این صورت احمد بن محمد العاصمی از علی بن فضال ۱۹۱ روایت دارد. اما اشکال این احتمال این است که عباس بن عامر از اسماعیل بن اسحاق روایتی ندارد.
۳. احتمال دیگر اینکه جای علی بن العباس با اسماعیل بن اسحاق عوض شده باشد که در این صورت روایت باشد: أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْكُوفِيُّ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْعَبَّاسِ عَنْ أَبِي رَوْحٍ فَرَجِ بْنِ قُرَّةَ عَنْ مَسْعَدَةَ بْنِ صَدَقَةَ ... حال در این صورت باید چند تصحیف را قائل بشویم:
الف) مقصود از احمد بن محمد کوفی، محمد بن جعفر الاسدی الکوفی باشد.
ب) مقصود از اسماعیل بن اسحاق، محمد بن اسماعیل البرمکی باشد.
اما اشکال این احتمال هم عدم نقل علی بن عباس الجراذینی از ابی روح است.

[محمد درستی]

سلام