تحقیق شماره 9 کارگاه رجال (تابستان 98)

بسم الله هر 3 نفر از دوستان، یک سند را و هرکسی جداگانه و فردی بررسی کند.. 1- تهذيب الأحكام (تحقيق خرسان) ؛ ج‏1 ؛ ص58؛ ح 11 مَا أَخْبَرَنِي بِهِ الشَّيْخُ أَيَّدَهُ اللَّهُ تَعَالَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ أَبَانٍ وَ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ صَفْوَانَ وَ فَضَالَةَ بْنِ أَيُّوبَ عَنْ فُضَيْلِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِي عُبَيْدَةَ الْحَذَّاءِ قَالَ: وَضَّأْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع بِجَمْع‏.. 2- تهذيب الأحكام (تحقيق خرسان) ؛ ج‏2 ؛ ص68؛ ح 17 وَ أَمَّا مَا رَوَاهُ سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ عَلِيٍّ الْحَلَبِيِّ وَ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ النُّعْمَانِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ وَ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُسْكَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ الْحَلَبِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع‏ أَنَّهُمَا سَأَلَاه‏.. 3- تهذيب الأحكام (تحقيق خرسان) ؛ ج‏2 ؛ ص139؛ ح 1 سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ حَدِيدٍ عَنْ‏ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِي نَجْرَانَ وَ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عَنْ حَرِيزِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ زُرَارَةَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي جَعْفَرٍ ع‏.. 4- تهذيب الأحكام (تحقيق خرسان) ؛ ج‏4 ؛ ص202؛ ح 5 وَ عَنْهُ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِي أَيُّوبَ عَنْ أَبِي الْوَرْدِ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ: خَطَبَ رَسُولُ اللَّهِ ص فِي آخِرِ جُمُعَةٍ مِنْ شَعْبَانَ فَحَمِدَ اللَّهَ .. 5- تهذيب الأحكام (تحقيق خرسان) ؛ ج‏4 ؛ ص260؛ ح 10 سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّه عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِيرَةِ عَنْ أَبِي دَاوُدَ الْمُسْتَرِقِّ وَ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ أَبِي غُنْدَرٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع أَكْتَحِلُ بِكُحْلٍ..

وَ عَنْهُ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِي أَيُّوبَ عَنْ أَبِي الْوَرْدِ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ: خَطَبَ‏ رَسُولُ اللَّهِ ص فِي آخِرِ جُمُعَةٍ مِنْ شَعْبَانَ فَحَمِدَ اللَّه‏
در این روایت دو راوی باید مورد بحث است:
اول: جعفر بن عثمان
مراد از (عنه) علی بن الحسن بن علی بن فضال و ایشان از جعفر بن عثمان روایت ندرارد بلکه از عمرو بن عثمان روایت دارد. همین روایت در کتاب تهذیب از طریق عمرو بن عثمان- نقل شده است:
وَ عَنْهُ عَنْ عَمْرِو بْنِ عُثْمَانَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِي أَيُّوبَ عَنْ أَبِي الْوَرْدِ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ: خَطَبَ‏ رَسُولُ اللَّهِ ص فِي آخِرِ جُمُعَةٍ مِنْ شَهْرِ شَعْبَانَ فَحَمِدَ اللَّهَ
علاوه بر آن اینکه -جعفر بن عثمان- یا بدون واسطه از امام ع روایت دارد و یا اینکه با واسطه -سماعه بن مهران- از امام ع روایت نقل می‌کند.
دوم: عن ابی الورد
در تمام نقل‌های این روایت -الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِي أَيُّوبَ عَنْ أَبِي الْوَرْدِ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع- آمده است.
در کتاب ثواب الاعمال -ابو ایوب عن عن ابی جعفر ع- آمده است؛ اما این نقل صحیح نیست؛ زیرا -ابراهیم ابو ایوب الخزاز- بدون واسطه از امام صادق ع روایت نقل می‌کند ولی از امام باقر ع بدون واسطه روایت ندارد بلکه -ابو الورد- بدون واسطه از امام باقر ع روایت دارد.

تهذيب الأحكام (تحقيق خرسان) ؛ ج‏۴ ؛ ص۲۰۲؛ ح ۵
وَ عَنْهُ-علی بن الحسن بن الفضال- عَنْ جَعْفَرِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِي أَيُّوبَ عَنْ أَبِي الْوَرْدِ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ: خَطَبَ رَسُولُ اللَّهِ ص فِي آخِرِ جُمُعَةٍ مِنْ شَعْبَانَ فَحَمِدَ اللَّهَ ..
در یک نسخه از تهذیب، الورد بدون ابی آمده که ظاهرا غلط است. حسن بن محبوب فقط یک روایت بدون واسطه از ابی الورد دارد که آن هم در بعضی از نسخ یک روایت دیگری است. روایات حسن بن محبوب یا از طریق ابن رئاب است یا ابو ایوب.
ولی حسن بن محبوب از ابراهیم ابی ایوب الخراز بیش از 100 روایت دارد و ابو ایوب از ابی الورد 5 روایت دارد که بیش از 20 درصد روایات ابی الورد از طریق ابو ایوب است که ابو ایوب در همه ی آنها واسطه ی بین ابی الورد و حسن بن محبوب است.
جعفر بن عثمان هیچ روایتی از حسن بن محبوب ندارد بلکه آن که حسن روایت دارد، عمرو بن عثمان الخزاز است که از حسن بیش از 30 روایت دارد. از آن طرف هم علی بن حسن بن علی بن فضال از عمرو بیش از 50 روایت دارد. پس در جعفر بن عثمان تصحیف صورت گرفته و درستش عمرو بن عثمان است همان طور که در نسخه ی تهذیب موجود در نرم افزار هم همین گونه آمده است.

- 10- 1سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ2 عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ 3 عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِيرَةِ عَنْ أَبِي دَاوُدَ الْمُسْتَرِقِّ 4 وَ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى5 عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ أَبِي غُنْدَرٍ6 قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع أَكْتَحِلُ بِكُحْلٍ فِيهِ مِسْكٌ وَ أَنَا صَائِمٌ فَقَالَ لَا بَأْسَ بِهِ.
1. سند تعلیقی است. زیرا سعد از مشایخ شیخ طوسی نیست.
2. او «سعدبن عبدالله القمی» است. از مشایخ ابن قولویه و محمدبن حسن بن ولید است. کلینی بدون واسطه از او دوازده بار نقل حدیث دارد. محمدبن یحیی العطار هم با او هم طبقه بوده و هشت بار از او نقل کرده است. لذا هردو میتوانند راوی از او در این سند هم باشند.
3. در مشایخ «سعدبن عبدالله قمی» چهار نفر به این نام وجود دارد: 1. حسن بن علی الزیتونی(24) 2. حسن بن علی بن عبدالله بن مغیرة(12) 3. حسن بن علی بن ابراهیم الهمذانی(2) 4. حسن بن علی بن فضال التیمی(1). حسن الزیتونی هیچ نقلی از عبدالله بن مغیرة ندارد. کذلک حسن بن علی بن عبدالله لکن نسبت به او احتمال تصحیف در لفظ «عن» قوی به نظر می‌رسد. لذا می‌توان گفت سعد با یک واسطه از ابی داود این حدیث را نقل کرده است کما اینکه مشابه آن وجود دارد(2 از 5). البته احتمال دیگری هم وجود دارد که ابن فضال باشد که سابقه نقل حدیث از عبدالله بن مغیرة را هم دارد. لکن چون سعد از او تنها یک روایت دارد این احتمال در مقابل احتمال قبلی ضعیف به نظر می‌رسد. مضاف بر اینکه عبدالله بن مغیرة از ابو داود نقلی ندارد.
4. او «سلیمان بن سفیان ابو داود المسترق» است که «حسن بن عبدالله بن المغیره» از او نقل حدیث می‌کند (3 از 25).
5. او «صفوان بن یحیی البجلی» است. حسن بن مغیرة (2) و حسن بن فضال (11) از او نقل روایت دارند. لذا طبق فرض اول عطف بر ابو داود ؛ و طبق فرض دوم عطف بر عبدالله بن مغیرة می‌شود.
6. «حسین بن ابی غندر کوفی» است که فقط صفوان و ابو داود از او نقل حدیث کرده‌اند.
در نتیجه سند روایت بدین صورت است:
- سعدبن عبدالله عن الحسن بن مغیرة عن سلیمان أبی داود عن الحسین بن أبی غندر
- سعدبن عبدالله عن الحسن بن مغیرة عن صفوان بن یحیی عن الحسین بن أبی غندر

در روایت دوم، یک مشکل و دو دقت وجود دارد.
اشکال:
واو قبل از عبدالله بن مسکان که ابن مسکان را بر هیچ کدام از طبقه ی قبل نمی توان عطف کرد و ظاهرا عن بوده که تبدیل به واو شده. چرا که ابن مسکان از ابن سنان 1015 روایت دارد و همچنین از علی بن نعمان 466 روایت دارد.
دقت:
1- الحسین بن سعید عطف بر محمد بن ابی عمیر است نه حماد بن عثمان ظاهر عطف است. چرا که حماد از الحسین بن سعید روایتی ندارد ولی احمد بن محمد عیسی الاشعری 24239 روایت بدون واسطه از او دارد. در ضمن این خود قرینه می شود که منظور از احمد بن محمد، اشعری نه برقی با اینکه ابن ابی عمیر، هر دو از او روایت کرده اند.
2- عبیدالله بن علی الحلبی مستقیم از امام صادق علیه السلام روایت می کند و نقلی نه از علی بن نعمان دارد و نه از ابن سنان ونه از ابن مسکان.
صورت صحیح روایت به نظر بنده:
سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ عَلِيٍّ الْحَلَبِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع‏
سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ النُّعْمَانِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عن عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُسْكَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ الْحَلَبِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع‏
سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عن عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُسْكَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ الْحَلَبِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع‏

بسم الله الرّحمن الرّحیم
۳- تهذيب الأحكام (تحقيق خرسان) ؛ ج‏۲ ؛ ص۱۳۹؛ ح ۱
سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ [القمی] عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ [بن عیسی الأشعری] عَنْ عَلِيِّ بْنِ حَدِيدٍ [بن حکیم] عَنْ‏ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِي نَجْرَانَ وَ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عَنْ حَرِيزِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ زُرَارَةَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي جَعْفَرٍ ع‏..
بیان مشکل : علی بن حدید ، هم طبقه با عبدالرحمن بن أبی نجران است و نمیتواند از او نقل حدیث کند و متعدد از حماد بن عیسی نقل روایت دارد پس اگرچه ظاهر سند بازسازی شده باید اینگونه باشد : «سعد عن احمد عن علی عن عبدالرحمن عن حماد . . . » ولی بخاطر مشکل مذکور این سند صحیح نیست.
فلذا با توجه به اینکه احمد بن محمد از سه نفر از مذکورین در این سند روایت متعدد نقل کرده : «حسین بن سعید ، علی بن حدید ، عبد الرحمن بن أبی نجران» مظنون آنست که «علی بن حدید عن عبد الرحمن» مصحف «علی بن حدید و عبد الرحمن» باشد که دو عطف در این سند وجود داشته باشد و پس از بازسازی ، سه سند بدست بیاید :
سند 1 : سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ حَدِيدٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عَنْ حَرِيزِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ زُرَارَةَ
سند 2 : سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِي نَجْرَانَ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عَنْ حَرِيزِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ زُرَارَةَ
سند 3 : سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ‏ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عَنْ حَرِيزِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ زُرَارَةَ
طبق این گمان ، این روایت از کتاب صلاة حریز است که حماد برای این سه نفر نقل کرده و أحمد بن محمد نیز این کتاب را از طریق هر سه نفر از حماد نقل کرده.
در این موارد ، این سه نفر در طبقه مشایخ احمد بن محمد و شاگردان حماد ، به یکدیگر عطف شده اند (یا اینکه فقط عبد الرحمن بر علی بن حدید عطف شده) : ج1 ص77 ؛ ج1 ص217 ؛ ج2 ص36 ؛ ج2 ص67 ؛ ج2 ص144 ؛ ج2 ص147 ؛ ج3 ص302 ؛

و در یک مورد هم مشابه همین سند بحث واقع شده بود : ج3 ص173 ح5 : سَعْدٌ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ حَدِيدٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِي نَجْرَانَ وَ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عَنْ حَرِيزِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ زُرَارَة

تهذيب الأحكام (تحقيق خرسان) ؛ ج‏1 ؛ ص58
مَا أَخْبَرَنِي بِهِ الشَّيْخُ أَيَّدَهُ اللَّهُ تَعَالَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ أَبَانٍ وَ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ صَفْوَانَ وَ فَضَالَةَ بْنِ أَيُّوبَ عَنْ فُضَيْلِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِي عُبَيْدَةَ الْحَذَّاء.

الإستبصار فيما اختلف من الأخبار ؛ ج‏1 ؛ ص58
وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ(أَخْبَرَنِي أَبُو الْحُسَيْنِ بْنُ أَبِي جِيدٍ الْقُمِّيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ الْوَلِيدِ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ أَبَانٍ) عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ صَفْوَانَ وَ فَضَالَةَ بْنِ أَيُّوبَ عَنْ فُضَيْلِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِي عُبَيْدَةَ الْحَذَّاءِ قَالَ: وَضَّأْتُ أَبَا جَعْفَرٍ.

با بررسی سند معلوم میشه سند صحیح این بوده.
شیخ مفید _ احمد _ ابیه(محمد بن الحسن ابن ولید)_ابن ابان _ الحسین بن سعید _ صفوان و فضاله جمیعا _عن فضیل بن عثمان _ ابی عبیده
شیخ مفید _ احمد _ ابیه(محمد بن الحسن ابن ولید)_محمد بن یحیی _احمد اشعری _ الحسین بن سعید _ صفوان و فضاله جمیعا _عن فضیل بن عثمان _ ابی عبیده
چاپ تصحیح شده تهذیب همین را تایید می کند.
حال سوال می شود که راوی از ابی عبیده فضیل بن عثمان الاعور است یا فضل بن عثمان؟
در اسناد مشابه این روایت فضیل بن عثمان گفته شده اما در کتب رجالی و روایات فضل بن عثمان هم در همین طبقه ذکر شده که مورد توثیق نجاشی است.
فضل بن عثمان در عده ای از روایات ذکر شده است. فضل بن عثمان الاعور هم نامیده شده.
قرب الإسناد (ط - الحديثة) ؛ النص ؛ ص159
580- مُحَمَّدُ بْنُ خَالِدٍ الطَّيَالِسِيُّ، عَنْ فَضْلِ‏ بْنِ‏ عُثْمَانَ‏ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّه‏
الكافي (ط - الإسلامية) / ج‏2 /: 428
4- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ فَضْلِ‏ بْنِ‏ عُثْمَانَ‏ الْمُرَادِيِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ
الكافي (ط - الإسلامية) / ج‏6 /378
4- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِي الْخَزْرَجِ الْحَسَنِ بْنِ الزِّبْرِقَانِ الْأَنْصَارِيِّ عَنِ الْفَضْلِ‏ بْنِ‏ عُثْمَانَ‏ عَنْ أَبِي عَزِيزٍ الْمُرَادِيِّ قَالَ وَ هُوَ خَالُ أُمِّي قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ
الكافي (ط - الإسلامية) / ج‏4 / 76
5- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ سَيْفِ بْنِ عَمِيرَةَ عَنِ الْفَضْلِ‏ بْنِ‏ عُثْمَانَ‏ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع‏
من لا يحضره الفقيه / ج‏1 ص : 161
484- وَ رَوَى الْفَضْلُ‏ بْنُ‏ عُثْمَانَ‏ الْأَعْوَرُ عَنِ الصَّادِقِ ع عَنْ أَبِيهِ ع‏ فِي الرَّجُلِ
من لا يحضره الفقيه ؛ ج‏4 ؛ ص166
5377- رَوَى مُحَمَّدُ بْنُ سِنَانٍ عَنْ طَلْحَةَ بْنِ زَيْدٍ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّه‏
تهذيب الأحكام (تحقيق خرسان) / ج‏3 / ص : 315
- 56- أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِي الْجَرَّاحِ طَلْحَةَ بْنِ زَيْدٍ عَنِ الْفَضْلِ‏ بْنِ‏ عُثْمَانَ‏ الْأَعْوَرِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع‏
هم فضل و هم فضیل هر دو ملقب به اعور هستند. چیزی که مشکل را حل می کند کلام شیخ طوسی است
رجال الطوسي ؛ ص269
3877- 24 الفضيل بن عثمان المرادي،
و يقال: الفضل، الأعور الصائغ الأنباري، ابن أخت علي بن ميمون.
با توجه به این روایات و کلام شیخ در رجال می فهمیم که این شخص به دو اسم نامیده شده است.

بسم الله الرحمن الرحیم

- تهذيب الأحكام (تحقيق خرسان) ؛ ج‏۱ ؛ ص۵۸؛ ح ۱۱ مَا أَخْبَرَنِي بِهِ الشَّيْخُ أَيَّدَهُ اللَّهُ تَعَالَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ أَبَانٍ وَ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ صَفْوَانَ وَ فَضَالَةَ بْنِ أَيُّوبَ عَنْ فُضَيْلِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِي عُبَيْدَةَ الْحَذَّاءِ قَالَ: وَضَّأْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع بِجَمْع‏..
شیخ مفید 582 روایت از احمد بن محمد بن حسن الولید نقل کرده است
احمد بن محمد بن حسن 585 روایت از پدرش محمد بن حسن بن احمد بن الولید نقل کرده است. از محمدبن یحیی 1 روایت دارد
محمد ولید از حسین بن حسن 243 روایت دارد همچنین از محمد بن یحیی 89 روایت دارد که با این وجود محمدبن یحیی عطف به اوست. ولی حسین بن حسن بن ابان از احمدبن محمد بن عیسی روایت ندارد و از حسین بن سعید روای دارد. حسین بن سعید از صفوان و فضاله بسیار روایت دارد.

الشَّيْخُ أَيَّدَهُ اللَّهُ تَعَالَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ أَبَانٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ فُضَيْلِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِي عُبَيْدَةَ الْحَذَّاءِ
الشَّيْخُ أَيَّدَهُ اللَّهُ تَعَالَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ أَبَانٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عن فَضَالَةَ بْنِ أَيُّوبَ عَنْ فُضَيْلِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِي عُبَيْدَةَ الْحَذَّاءِ
الشَّيْخُ أَيَّدَهُ اللَّهُ تَعَالَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ عن مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عن فَضَالَةَ بْنِ أَيُّوبَ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ فُضَيْلِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِي عُبَيْدَةَ الْحَذَّاءِ قَالَ
الشَّيْخُ أَيَّدَهُ اللَّهُ تَعَالَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ عن مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عن صفوان عَنْ فُضَيْلِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِي عُبَيْدَةَ الْحَذَّاءِ

در استبصار این روایت به سند زیر آمده است
أَخْبَرَنِي أَبُو الْحُسَيْنِ بْنُ أَبِي جِيدٍ الْقُمِّيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ الْوَلِيدِ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ أَبَان‏ عن الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ صَفْوَانَ وَ فَضَالَةَ بْنِ أَيُّوبَ عَنْ فُضَيْلِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِي عُبَيْدَةَ الْحَذَّاءِ قَال‏

بسم الله الرحمن الرحیم

مَا أَخْبَرَنِي بِهِ الشَّيْخُ أَيَّدَهُ اللَّهُ تَعَالَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ أَبَانٍ وَ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ صَفْوَانَ وَ فَضَالَةَ بْنِ أَيُّوبَ عَنْ فُضَيْلِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِي عُبَيْدَةَ الْحَذَّاءِ قَالَ: وَضَّأْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع بِجَمْعٍ وَ قَدْ بَالَ فَنَاوَلْتُهُ مَاءً فَاسْتَنْجَى ثُمَّ صَبَبْتُ عَلَيْهِ كَفّاً فَغَسَلَ وَجْهَهُ وَ كَفّاً غَسَلَ بِهِ ذِرَاعَهُ الْأَيْمَنَ وَ كَفّاً غَسَلَ بِهِ ذِرَاعَهُ الْأَيْسَرَ ثُمَّ مَسَحَ بِفَضْلِ النَّدَى رَأْسَهُ وَ رِجْلَيْهِ.

1. أَخْبَرَنِي بِهِ الشَّيْخُ أَيَّدَهُ اللَّهُ تَعَالَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ أَبَانٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ صَفْوَانَ وَ فَضَالَةَ بْنِ أَيُّوبَ عَنْ فُضَيْلِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِي عُبَيْدَةَ الْحَذَّاء
2. أَخْبَرَنِي بِهِ الشَّيْخُ أَيَّدَهُ اللَّهُ تَعَالَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ أَبَانٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَيُّوبَ عَنْ فُضَيْلِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِي عُبَيْدَةَ الْحَذَّاءِ
3. مَا أَخْبَرَنِي بِهِ الشَّيْخُ أَيَّدَهُ اللَّهُ تَعَالَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنِ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ فُضَيْلِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِي عُبَيْدَةَ الْحَذَّاءِ
4. مَا أَخْبَرَنِي بِهِ الشَّيْخُ أَيَّدَهُ اللَّهُ تَعَالَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنِ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَيُّوبَ عَنْ فُضَيْلِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِي عُبَيْدَةَ الْحَذَّاءِ

درمورد دو سند اول
محمدبن الحسن بن احمد بن ولید از حسین بن حسن بن ابان 243 روایت دارد.ولی حسین بن سعید از احمد بن محمد نقل نداشته و از حسین بن سعید الاهوازی 243 نقل دارد.حسین بن سعید هم از صفوان و هم از فضاله نقل دارد.
صفوان بن یحیی از فضیل9 نقل دارد.
فضاله از فضیل(الفضیل بن عثمان الاعور) 5 نقل دارد که ظاهرا همین یک روایت است.
فضیل ابن عثمان از ابی عبیده 15 نقل دارد.
این دو سند را آنچه در استبصار آمده نیز تایید میکند.
در استبصار سند اینگونه آمده است
أَخْبَرَنِي الشَّيْخُ رَحِمَهُ اللَّهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ أَبَانٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ صَفْوَانَ وَ فَضَالَةَ بْنِ أَيُّوبَ عَنْ فُضَيْلِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِي عُبَيْدَةَ الْحَذَّاء
نکته : با توجه به اینکه فضیل از فضیل تنها 5 نقل دارد که همین یک روایت است ؛ امکان دارد که تصحیف رخ داده و مراد از آن فضل باشد.ولی این فضل بن عثمان بلاواسطه از امام علیه السلام نقل دارد.

درمورد دو سند دوم
محمدبن الحسن از محمدبن یحیی العطار 89 نقل دارد.واو از احمدبن محمد العیسی الاشعری 4198 نقل دارد.واحمد نیز از حسین بن سعید 1327 نقل دارد.

بسم الله الرحمن الرحیم
با سلام
تمرین شماره ی 4:
۴- تهذيب الأحكام (تحقيق خرسان) ؛ ج‏۴ ؛ ص۲۰۲؛ ح ۵
وَ عَنْهُ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِي أَيُّوبَ عَنْ أَبِي الْوَرْدِ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ: خَطَبَ رَسُولُ اللَّهِ ص فِي آخِرِ جُمُعَةٍ مِنْ شَعْبَانَ فَحَمِدَ اللَّهَ ..


حسن بن محبوب از ابی ایوب بیش از 320 روایت دارد.
ابی ایوب هم از ابی الورد 3 روایت در تهذیب دارد و در کتب اربعه 25 روایت.
ابوالورد از از امام باقر علیه السلام هم 7 روایت در تهذیب دارد و در کتب اربعه حداقل 21 روایت.
نتیجه اینکه از حسن بن محبوب به بعد مشکلی وجود ندارد.
اما قبل از حسن بن محبوب:
جعفر بن عثمان: وجود چنین شخصی در سند از چند جهت بُعد دارد:
1. ما در رجال شخصی به اسم جعفر بن عثمان الاحمسی الراوسی داریم که مجموعا 17 روایت دارد و از این روایات، 15 تا را از سماعة بن مهران اخذ کرده و 2 روایت را هم امام صادق نقل می کند بدون واسطه.
2. نکته ی دیگر اینکه تمام این 17 روایت را محمد بن ابی عمیر از او نقل می کند و شخص دیگری هم نیست. با توجه به سند قبلی به احتمال زیاد مرجع ضمیر علی بن حسن بن فضال است که در این صورت حسن اصلا روایتی از جعفر بن عثمان ندارد. البته یک احتمال خیلی کم هم وجود دارد که مرجع ضمیر به محمد بن ابی عمیر برگردد که در سند روایت 1 این باب هست یعنی 3 روایت فاصله شده است. برفرض پذیریش چنین احتمالی هم باز هم سند روایت مشکل دارد به خاطر نکته ی بعد.
3. نکته ی دیگر اینکه حسن بن محبوب شاگردی به اسم جعفر بن عثمان ندارد غیر از این نقل.
از این رو به نظر می رسد که این روایت دچار تصحیف شده است.
راه حل: شاید مقصود عمرو بن عثمان است
که اولا 35 روایت از ابن محبوب نقل می کند.
و ثانیا علی بن حسن بن فضال از او(عمرو بن عثمان) 57 روایت نقل می کند.
و ثالثا وقتی همین روایت را جستجو می کنیم در تهذیب در ج 4 ص 152 این روایت ذکر شده است منتهی دیگر جعفر بن عثمان نیست بلکه عمرو بن عثمان است
در ملاذ هم ج 4 ص 202 جعفر و در ج 4 ص 152 عمرو است ...

تهذيب الأحكام (تحقيق خرسان) ؛ ج‏2 ؛ ص68
17 وَ أَمَّا مَا رَوَاهُ- سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ عَلِيٍّ الْحَلَبِيِّ وَ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ النُّعْمَانِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ وَ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُسْكَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ الْحَلَبِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع‏

سند بازسازی شده اینگونه است:
سعد عن احمد عن ابن ابی عمیر عن حماد عن حلبی
عن ابن سعید عن ابن النعمان عن ابن مسکان عن حلبی
عن ابن سنان عن ابن مسکان عن حلبی
حسین بن السعید از ابن مسکان روایتی ندارد
اما ابن النعمان 111 تا روایت و ابن سنان 252 تا از ابن مسکان دارند
لذا و عبدالله ابن مسکان نیست بلکه عن عبدالله ابن مسکان است