مقالات طلاب مدرسه امام کاظم علیه السلام، پایه ۷

عنوان
ارزیابی شواهد روایی عدم اعتبار اعلمیت در تقلید از مجتهد
چکیده
مسئله تقلید از مجتهدین در فروعات فقهی از مهم ترین دغدغه های مسلمین پس از عصر غیبت بوده و به همین خاطر بحث و بررسی فراوانی توسط علما و بزرگان دین پیرامون آن صورت گرفته است. از جمله این بحث ها، بررسی لزوم یا عدم لزوم اعلمیّت مرجع تقلید می باشد.
هریک از دو نظریه «لزوم» و «عدم لزوم» اعلمیّت، توسط فقهای عظام مطرح شده و ادّله آن مورد واکاوی قرارگرفته است.یکی از مهم ترین این ادّله که از جانب طرفداران هر دو نظریه مورد تمسّک قرار گرفته ارائه شواهد روایی از سیره معصومین(علیهم السلام) درباره این موضوع می باشد.
کوشش نگارنده در مقاله حاضر بر این بوده تا میزان دلالت مدعای قائلین به نظریه «عدم لزوم تقلید از اعلم» بر شواهد روایی ارائه شده توسط این گروه را مورد ارزیابی قرار دهد. به همین جهت ابتدا این شواهد روایی را دسته بندی کرده و سپس با رویکرد تحلیلی به بررسی هر دسته از این روایات پرداخته است.
«عدم مطابقت مدعای مطرح شده با شواهد روایی ادعا شده» نتیجه ای است که نگارنده پس از انجام این تحقیق بدان دست پیدا کرده است.

کلید واژه:
اعلمیت- تقلید- شواهد روایی- روایات ارجاعیه

این مقاله در تاریخ 25/03/98 برای حاج آقای بخشیان ارسال شده است.

عنوان
بررسی نقد های وارد بر مرحوم شیخ انصاری ره در قضاوتشان از اخباری ها در حجیت قطع حاصل از مقدمات عقلیه
چکیده
یکی از سرشناس ترین منتقدینِ اخباریون در مساله حجیت قطع حاصل از مقدمات عقلیه مرحوم شیخ انصاری می باشد که با توجه به تقریری که از کلام اخباری ها دارند، شروع به نقد کردن می کنند.
ایشان دو حد وسط از اخباری ها نقل می کنند که اولی کثیر الخطا بودنِ مسیر مقدمات عقلیه می باشد ودر همین راستا به عنوان شاهد ،کلام محدث استرآبادی و جزایری وبحرانی را می آورند .
در این حد وسط ،ناقدِ سرشناس مرحوم شیخ انصاری ،مرحوم محدث نوری است که در اعتراض به کلام شیخ ،می فرمایند که آقایان اخباری نزاعشان صغروی بوده و اصلا منکر حجیت قطع نیستند ،ولی ما در این مقاله برآن شدیم که از مرحوم شیخ انصاری تا حدی دفاع کنیم ودر بعضی قسمت ها با مرحوم محدث نوری همراهی کنیم.
مرحوم شیخ انصاری حد وسط دومی که تقریر می کنند عبارت است از رجوع به بعضی روایات ودر همین راستا کلام مرحوم سید صدر را به عنوان شاهد می آورند .
از ناقدین مرحوم شیخ انصاری در این حد وسط مرحوم روحانی صاحب کتاب منتقی الاصول می باشد که در قسمتی از کلام مرحوم شیخ ،قطع موضوعی تلقی کرده و به مناقشه مرحوم شیخ به اخباری ها اشکال کرده است.که ما این تلقی را از مرحوم شیخ رد کرده ولی از این جهت که چرا مرحوم شیخ انصاری از این قطع صحبتی در میان نیاورده اشکال می کنیم.
کلید واژه
قطع طریقی،قطع موضوعی ،مقدمات عقلیه ،حجیت ذاتی،نزاع صغروی،کثیر الخطا

عنوان : حجیت اجماع از دیدگاه شهید صدر(ره) و آیت الله شبیری زنجانی
چکیده
اجماع یکی از منابع استنباط حکم شرعی می باشد و همچون سایر منابع استنباط باید وجه حجیت آن مورد بررسی قرار بگیرد. یکی از کاملترین نظریات در تقریر حجیت اجماع نظریه شهید صدر(ره) می باشد. در نظر ایشان اتفاق فقهاء عصر غیبت صغری با شرایطی می تواند نشان دهنده ی ارتکاز و اتفاق اصحاب ائمه (ع) باشد. حال اگر اثبات شود که اصحاب ائمه(ع) بر نظری اتفاق داشته باشند می توان گفت که این حکم مورد تایید معصوم (ع) است.
نظریه آیت الله شبیری زنجانی نیز شباهت بسیاری به نظریه شهید صدر (ره) دارد.در نظر ایشان اگر اتصال فتوا به عصر معصوم اثبات شود در آن صورت می توان تقریر معصوم (ع) را نسبت به آن فتوا ثابت کرد.
واژگان کلیدی: اجماع، حجیت اجماع، حساب احتمالات، اجماع تقریری.

طبقه بندی حجیت قطع از منظر اصولیان شیعه
علیرضا حیدری

در خصوص حجیت قطع سه نظر وجود دارد. عده منجزیت آن را ذاتی می دانند اما معذریت آن را اقتضایی به حساب می آورند که جناب شیخ انصاری همین نظر را پذیرفته اند. دیگران هم معذیرت و هم منجزیت آن را اقتضایی می دانند اما در تقریر این اقتضایی بودن با یکدیگر اختلاف دارند. یکی حجیت آن را وابسته به رای عقلا و حسن و قبح عقلایی می داند و دیگری حجیت آن را وابسته به ردع یا عدم ردع شارع نموده است که نظر اول، نظر مرحوم اصفهانی است و دومی را جناب سید یزدی پذیرفته اند.
حجیت-قطع-معذریت-منجزیت-عقلا-شارع-ذاتی-اقتضایی

کلمات کلیدی

حجیت-قطع-معذریت-منجزیت-عقلا-شارع-ذاتی-اقتضایی

عنوان: تحلیل و نقد مبانی فقهی بند «د» ماده ی 268 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392
درآمد:
شارع مقدس در میان بزه های اجتماعی، نسبت به سرقت حساسیت ویژه ای دارد. تا جایی که مجازات قطع دست را برای آن تشریع نموده است. قانون گذار قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 نیز به پیروی از نصوص شرعی، 12 ماده را به این بحث اختصاص داده است.
در ماده 269 قانون مذکور برای تحقق سرقتی که مستوجب اجرای حد قطع دست گردد، اجتماع مجموعه ای از شرائط را در ضمن 14 بند مطرح نموده است. در بند دهم، شکایت نزد مراجع قضائی از سوی صاحب مال را به عنوان یکی از این شروط معرفی می نماید.
حسب تتبع صورت گرفته در آثار موجود از قدمای فقهای امامیه همچون مرحوم صدوق، مفید، سید مرتضی، ابی صلاح حلبی، سلار دیلمی، سید ابن زهره، کیدریّ و ابن حمزه (رحمه علیهم)، به اشتراط مذکور اشاره ای ننموده اند.
مرحوم شیخ طوسی اولین فقیهی است که به اشتراط مزبور تصریح نموده است. و به تبع وی مرحوم قاضی ابن برّاج نیز همینگونه حکم نموده اند. در کلمات بعضی از متاخریین فقهای امامیه کلماتی نظیر «عندنا» دیده می شود که مشعر به اجماعی بودن شرط مذکور در نزد ایشان است. اما در این بین آیت الله خوئی از فقهای مطرح معاصر این شرط را لازم ندانسته و قائل است به اینکه اگر سرقت بواسطه ی اقرار سارق یا بینّه برای امام (ع) ثابت شود، اقامه ی حد بر وی جایز بوده و نیازی به مطالبه¬ی مسروق منه نمی¬باشد.
نوشتار حاضر با رویکردی توصیفی – تحلیلی و با نگاهی مساله محورانه، بررسی ادله طرفین و نقد و تحلیل آنها را دنبال می کند.
کلید واژه: ماده 268 قانون مجازات اسلامی، حد سرقت، طرح مرافعه، حق الله، حق الناس

سلام

مساجدی که درآن ها اعتکاف صحیح است

چکیده

در پژوهش حاضر که موضوع آن یکی از شرائط اعتکاف می باشد، ابتدا به تعریف لغوی و اصطلاحی اعتکاف پرداخته ایم. سپس به دلیل نیاز تعاریفی برای مسجد جامع ذکر کرده ایم. پس از آن به اصل بحث پرداخته ایم واقوال موجود در مورد اینکه اعتکاف در چه مساجدی صحیح است را ذکر کرده ایم.وپس ازآن تا حد توان دلائل اقوال مذکور را را بیان کرده ایم واین دلائل را تحلیل کرده ایم که در پایان یکی از اقوال مورد قبول واقع شده است.باتوکل برایزد منان واستعانت از حضرت ولیعصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف)پژوهش را آغاز می کنیم

الحاق عیوب غیر منصوصه به عیوب منصوصه در تجویز فسخ نکاح

چکیده
این مقاله می کوشد راههای تسری حکم عیوب منصوصه فسخ نکاح را به عیوبی که در عصر حاضر به وجود آمده اند به وسیله ادله ای مانند مدلول روایات،قاعده لاضرر ،فوت استمتاع و هدف نکاح، قیاس اولویت،تدلیس و نفرت و کراهت نفس بررسی کند. در این مقاله سعی شده است با نگرشی که در روایات این باب و کلام برخی از فقها شده امکان رهایی از این عیوب به وسیله فسخ نکاح را تبیین کند . در مقابل روایات و ادله افرادی که ممکن است این الحاق را رد کنند و رهایی از این عیوب را فقط طلاق بدانند مورد نقد و تحقیق واقع شده است.بنابراین نوشته حاضر قصد الحاق بیماری خاصی را به عیوب منصوصه ندارد بلکه در صدد این است که امکان تسری حکم از عیوب منصوصه را به دیگر عیوب بپردازد هر چند به عنوان نمونه از برخی از این بیماری ها مانند ایدز و هپاتیت نام برده می شود.

کلید واژه : فسخ،فسخ نکاح ،تجویز فسخ نکاح،عیوب نکاح،عیوب وتدلیس ، عیوب منصوصه فسخ نکاح، عیوب غیر منصوصه، فوت استمتاع نکاح ، لاضرر ،مدلول روایات عیوب نکاح

افساد فی الارض و محاربة ؛ مشترکات و مختصات مفهومی و مصداقی
محمدامین شریفی
چکیده*
در این مقالة ابتدا با بیان ضرورت و و اهمیت و جایگاه بحث تفاوت ماهوی و مصداقی دو عنوان محاربة و افساد فی الارض و همچنین لزوم تنقیح حدود و مبانی آن برای چینش صحیح متفرعات این دو عنوان در مقدمه و همچنین در ادامه {فصول در پیکره متن} با بررسی لغوی و اصطلاحی این دو عنوان و البته جمع بندی کلام در فصول مجزا هردو و در نهایت با جمع بندی بین تفاوت های ماهوی و مصداقی افساد فی الارض و محاربة ، سعی شده که جامع انتزاعی خوبی از مطالب اختصاصی پیرامون این دو گرفته شود و مرز بندی قابل قبولی بین افراد و البته قیود دخیله در تحقق این عناوین واقع شود .
کلید واژه: افساد فی الارض ، محاربة ، تجریدالسلاح ، تجاهر ،اخافة الناس و نقیض الصلاح .

ارزیابی مناقشات سندی و متنی روایت تحف العقول

چکیده
روایت تحف العقول در کتب فقهی به عنوان روایتی مهم برای بدست آوردن ضوابط کلی مکاسب و احکام معاملات مطرح گردیده است. تا آنجا که شیخ انصاری (قدس سره) این روایت را مدخل کتاب مکاسب خود قرار داده و در ابواب گوناگون کتاب برای اثبات احکام کلی و جزئی مکاسب از آن استفاده نموده اند. این در حالی است که تعدادی از فقها و محشین کتاب مکاسب به دلیل اشکالات سندی و متنی روایت تحف آن را مشمول ادله حجیت خبر ندانسته و حجیت آن را به کلی منکر شده اند. در مقابل عده ای از فقها همانند شیخ انصاری اشکالات مذکور را مانع از عمل به روایت تحف ندانسته و با ضمیمه کردن قرائنی که موجب وثوق به صدور مضامین روایت می گردد، آن را قابل تمسک دیده اند. در این مقاله کوشیده ایم با تبیین دقیق مناقشات سندی و متنی مطرح شده و مبانی هر کدام، صحت آنها را به بوته نقد گذاشته و با بیان راه های جبران ضعف سند، صحت استناد به مضامین روایت تحف را به اثبات برسانیم.

کلید واژه
روایت تحف العقول، ابن شعبه حرانی، جبران ضعف سند، شهرت عملی، خبر موثوق الصدور، خبر ثقه

باسمه تعالی
موضوع : تقریر نظر امام خمینی ره در باب محاربه و افساد فی الارض با نگاه به قانون مجازات اسلامی سال 1392
چکیده

مسائل مربوط به موضوع محاربه و افساد فی الارض از جنجالی ترین موضوعات قانون مجازات اسلامی می¬باشد .خصوصا تغییراتی که در ویرایش جدید آن (مصوبه سال 1392) اعمال شده است ، اساتید و صاحب نظران زیادی را به اظهار نظر در باره این دو عنوان حدی فراخوانده است .اتکاء مفاد قانون مزبور به نظرات فقهای اسلام اهمیت جایگاه بارز ایشان را نشان میدهد .تقریر آن دسته از نظرات امام خمینی ره به عنوان بنیان گذار جمهوری اسلامی و یکی از مراجع بزرگ معاصر ، که لحاظ یا عدم لحاظ آنها ، شأنیت ایفا کردن نقش ، در گزاره های قانون را داشته است ، رسالتی است که این مقاله به عهده گرفته است . با ملاحظه نظرات امام خمینی ره و مفاد بعضی از بندهای 279 تا 288 قانون مذکور و مقایسه با نظرات سایر فقهای بزرگ شیعی ، چنین به نظر می رسد که علی رغم بعضی تغییرات اساسی در قانون مصوبه سال 1392 در راستای فرمایشات ایشان، بعضی از گزاره های دیگر این قانون، مطابق با نظر سایر مراجع فقهی تهیه و تنظیم گشته است .

کلید واژه :
محاربه ، افساد فی الارض ، محاربه و افساد فی الارض ، امام خمینی ره ، ماده 286 قانون مجازات اسلامی 1392