مقالات طلاب مدرسه امام کاظم علیه السلام، پایه ۷

تبیین نظریه جواز پیوند اعضاء مرگ مغزی از منظر آیت الله مکارم شیرازی
سید محمد حسین نیرومند حسینی

چکیده
عمده منبع پیوند عضو، بیماران مبتلا به مرگ مغزی هستند. زیرا پیوند زدن از اشخاص زنده و بیماران مبتلا به مرگ طبیعی با موانع پزشکی متعددی همراه است. اقوال فقهاء شیعه در مورد جواز پیوند عضو از بیمار مبتلا به مرگ مغزی مختلف است. آیت الله مکارم شیرازی در این مساله از جهت استدلال بر جواز، نوآوری داشته اند فلذا قول ایشان در این مقاله مورد بررسی قرار می گیرد.
بیمار مبتلا به مگر مغزی از نظر عرف نه زنده است نه مرده بلکه در حالتی است میان حیات و ممات که از آن حالت تعبیر به حیات غیرمستقر می شود. علت این که می گوییم نظر عرف چنین است این است که می بینیم عرف از باب تناسب حکم و موضوع، در برخی موارد ادله ای که موضوع آن ها ممات است را به مگر مغزی تعمیم می دهد و در برخی موارد ادله ای که موضوع آن ها حیات است.
در شرع مسائلی هست که نشان می دهد شارع حیات غیرمستقر را به رسمیت شناخته است. از جمله این که احکامی خاصی را برای حیوانی که سرش را بریده اند و درحال دست و پا زدن است جعل نموده است. همچنین از اهمیت قلب در آیات و روایات متوجه می شویم مرگ مغزی که در آن قلب همچنان کار می کند نمی تواند مساوی مرگ دانسته شود.
اما اقوال نافین جواز هیچ کدام کاملا صحیح نیست. برخی از نافین به ادله حرمت قتل تمسک کرده اند. اما این ادله اولا قاصر از اثبات مدعا است زیرا در برخی موارد، پیوند از مرگ مغزی مستلزم قتل نفس نمی گردد ثانیا در صورتی که حفظ حیات شخص دیگری متوقف بر چنین پیوندی باشد از باب تقدیم اهم بر مهم، پیوند واجب می گردد.
برخی به ادله حرمت ضرر و ضرار تمسک کرده اند. مستند قرار دادن این دلیل در صورتی که ضرورتی برای پیوند در کار نباشد صحیح است لیکن اگر حفظ حیات پیوندگیرنده متوقف بر پیوند باشد، ادله حفظ حیات وی بر ادله ضرر مقدم می گردد و پیوند واجب.
بعضی از علماء نافی جواز به دلیل وجوب حفظ نفس تمسک کرده اند در حالی که عرف دلیل وجوب حفظ نفس شخص زنده را به حیات غیرمستقرِ مرگ مغزی تعمیم نمی دهد.
بعضی از علماء هم به ادله حرمت مثله کردن بدن میت تمسک کرده اند. این دلیل هم مانند ادله لاضرر در صورتی که حفظ حیات دیگری مستلزم پیوند نباشد جاری است ولی اگر حفظ حیات پیوندگیرنده متوقف بر پیوند باشد، از باب تقدیم اهم بر مهم پیوند واجب می گردد.
پیوند اعضاء حکمش دائر مدارد وجوب و حرمت است و وصیت میّت یا اجازه ورثه نقشی در تغییر حکم ندارد.

بررسی حکم فقهی شک در تأخر طهارت و حدث یقینی
احمدرضا جهانشاهی
چکیده
هدف از این مقاله، طرح اقوال فقیهان درباره حکم فقهی شک در تأخر طهارت و حدث یقینی و بیان ادله آنها، بدون بررسی اقوال و ادله، است. یکی از مسائلی که فقیهان در باره آن بحث کرده‌اند، شک و یقین در طهارت و حدث است. اگر مکلفی به طهارت یقین دارد و شک کند که حدثی از او سر زده یا خیر، او متطهر است. همچنین اگر مکلف به محدث بودن خود یقین دارد ولی شک کند که طهارت حاصل کرده، حکم به محدث بودن او می‌شود. اما زمانی پیش می‌آید که او، هم به حصول طهارت یقین دارد و هم به اینکه حدثی از او سر زده، ولی در تقدّم و تأخّر هر یک شک دارد. برای یافتن وظیفه مکلف در این باره، در کتب فقیهان با پنج قول روبه‌رو می‌شویم. با توجه به مشغله‌هایی که امروزه، همه دچار آن می‌شوند، بسیار پیش می‌آید که شخص برای برپایی نماز، در طهارت خود شک کند. از همین روی، روشن شدن این بحث برای مسلمانان ضروری و لازم است. این مقاله، به روش توصیفی و با نگاه به کتاب‌های فقیهان، پنج قولِ در مسئله و ادله هر یک را بیان می‌کند.

کلید واژه: طهارت، حدث، استصحاب، شک، یقین.

حجیت قطع از دیدگاه شیخ انصاری
محمد جلودار
چکیده
مسئله حجیت قطع مسئله زیربنایی یک نظام فقهی و قانونی است. در میان اصولیان دیدگاه شیخ انصاری از اهمیت ویژه ای برخوردار است. از نظر ایشان، بحث از حجیت قطع، از مسائل علم اصول است و از تعینات دلیل عقل است. مراد از قطع، مطلق اعتقاد جازم و قطع طریقی است نه موضوعی. ایشان حکم تکلیفی وجوب متابعت از قطع را منشأ انتزاع حجیت می دانند. ایشان طریقیت را برای قطع غیر قابل جعل اثباتی و نفیی می دانند و نهی شارع از عمل به قطع را مستلزم دور، تسلسل، تناقض و اسوئیت حال قطع از ظن می دانند. برخی در توضیح نظر ایشان، با تصرف در عبارت ایشان، وجوب متابعت مقطوع را مطرح کرده اند و برخی بدون تصرف در عبارت ایشان، وجوب متابعت قطع را توضیح داده اند. مرحوم شیخ معتقد است اطلاق حجت لغوی را بر قطع صحیح و اطلاق حجت اصولی را غیرصحیح می دانند همچنین ایشان معتقدند که قطع همواره منجز است لکن معذریت قطع دائمی نیست و بستگی دارد به اینکه قاطع از اسباب متعارف حصول قطع نموده است یا نه یعنی موطن معذریت، مقدمات قطع است مرحوم شیخ در مورد قطاع معتقد است که قطع او به خاطر غیر اختیاری بودن حصول آن، منجزیت و معذریت دارد.
واژگان کلیدی: قطع، حجیت قطع، منجزیت، معذریت، منجزیت و معذریت قطع، قطع طریقی، حجیت ذاتی قطع

حکم شرعی تزیین مساجد (زخرفة المساجد) از دیدگاه فقه شیعی
سید احسان حسینی

چکیده:
یکی از مسائلی که در بحث احکام مساجد مطرح می¬شود، حکم تزیین مساجد است که در کتب فقهی تحت عنوان زخرفة المساجد شناخته شده است. آراء مختلفی در این مسأله در فقه مطرح بوده است. در این مقاله ابتدا معنای واژه¬ی زخرفة از منظر لغت مورد بررسی قرار می¬¬گیرد. سپس حکم فقهی آن در دستور کار می¬رود. در بررسی حکم فقهی ابتدا به طرح اقوال فقها می پردازیم و ضمن بیان اقوال، توجهی به تطور تاریخی دیدگاه ها تا زمان فقهای متأخر داریم. سپس ادله¬ی مطرح شده در کتاب های فقهی در مورد زخرفة مطرح می شود و مواردی هم به استدلال های مشهور، افزوده می شود تا بحث غنای بیشتری پیدا کند.

واژگان کلیدی:
تزیین، زخرفة، تزویق، مساجد،

نقل قول:

---

نوشته اصلی توسط علی حیدری دلگرم

پیش نویس مقاله (این مقاله هنوز تکمیل نشده است و صرفاً قسمتی از آن بارگذاری شد)

عنوان:
بررسی ملاک­های مالیت شرعی از نگاه شیخ انصاری

چکیده:
برخی از نظریه های اقتصادی مشهور در دنیای مدرن بر این نکته تأکید می کنند که باید از هر چیزی در جهان به عنوان وسیله ی کسب درآمد استفاده نمود. این نظریات تا جایی جلو رفته اند که حتی رفتارهای اخلاقی را نیز تنها در صورتی ارزشمند می دانند که بتوانند درآمدزایی کنند. طبق این دیدگاه کسب درآمد از هر چیزی باید آزاد باشد و حتی دولت نیز باید برآمده از سرمایه داران باشد تا منافع آن ها را تأمین کند، هر کس به ازای منفعتی که دریافت می کند باید پول بپردازد و ارائه دهندگان خدمات نیز همواره حق دریافت اجرت دارند. اما فقه امامیه دیدگاه متفاوتی دارد. بررسی آرای فقهای شیعه به روشنی نشان می دهد که فقه، حد و مرزهایی برای بازار تعیین کرده و اجازه ی ورود برخی امور در این عرصه را نداده است. با توجه به این که نظریات دنیای مدرن به سرعت در سراسر دنیا منتشر و تبعیت می شود، ضروری است حدود مطرح در فقه تبیین شوند تا در جامعه ی اسلامی ایران، ساز و کارهای مناسب برای اجرای آن طراحی شود. این مقاله با بررسی آرای شیخ انصاری در پی کشف این حدود در سه حیطه ی «اعمال»، «اعیان» و «حقوق» است و مصادیقی از هریک را که کسب درآمد با آن ها مشروع نیست بیان می کند.

کلید واژه ها:
مالیت شرعی، اعیان، اعمال، حقوق،

---

سلام علیکم
مقاله اصلی در پیوست ضمیمه شد.

عنوان: نظرات فقهای شیعه در مورد مبدأ سال و خمسی و ادله ایشان
سلام علیکم
یکی از فروعات اساسی در شرعیت مقدسه اسلامیه خمس است. به اجماع فقها شیعه خمس بر مکلفین واجب است. یکی از مسائل دقیق در خمس که مورد اختلاف فقها است بحث مبدأ السنة است و سه مبنا در مورد مبدأ سال خمسی در میان اهل علم مشهور است که این مبانی عبارتند از: 1. زمان حصول ربح 2. زمان شروع در اکتساب 3. تفصیل بین کسوب و غیر کسوب. اما در این بحث دیدگاه های دقیق تری نیز موجود است که باید خود مبنا به طور دقیق بررسی شود و همچنین ادله این مبانی برای اهل علم روشن شود لذا در این مقاله به صدد انیم که نظرات و ادله فقهای شیعه را به میان اوریم.
واژگان کلیدی: خمس، مبدأ،سنة، ربح، اکتساب

باسمه تعالی
موضوع : بررسی دلالت مقبوله ی عمربن حنظله بر ولایت فقیه
نکته : مقاله هنوز به اتمام نرسیده است ودر حال تکمیل شدن است

تبیین نظریه ی میرزای قمی در حجیت ظواهر و ارزیابی مناقشات مطرح شده توسط اصولیان
سیدرضا عظیمی نژاد
چکیده
بیان شد که آن چه که بر لسان اصولیان از اشکال مرحوم میرزای قمی در بحث حجیت ظواهر وجود دارد بیان ناقصی از کلام ایشان است و بیان کامل شده ی آن این است که ایشان می فرمایند ظواهر برای دو دسته حجت نیستند یکی غیر مقصودین بالافهام و دگری کسانی که در زمان های بعدی می آیند چرا که قرائن عامه ی کلام ایشان برای آیندگان از بین می رود و نمی توانند با تمسک به ظواهر کلام در زمان های بعد بفهمند که متکلم چه گفته است.
و به همین خاطر و بخاطر همین بیان ناقص از کلام مرحوم میرزا پاسخ های داده شده به کلام ایشان ناقص است و اصولیان بعدی تنها به عدم حجیت ظواهر برای دسته ی اول پاسخ داده اند و نسبت به دسته ی دوم بخاطر فهم ناقص از کلام مرحوم میرزا پاسخی نداده اند

بررسی فقهی حکم بازی با پاسور بدون شرط بندی _محمدصالح پارسازاده_

چکیده
استصحاب، یکی از موضوعات دارای اهمیت در علم فقه و اصول فقه است؛ چرا که کاربرد آن در ابواب و فروع فقهی، به ویژه در باب عقود و ایقاعات بسیار گسترده است. استصحاب به معنای حکم کردن به بقای حالت سابق (یقین سابق) در زمان لاحق است. از زمان پیدایش علم اصول و تصنیف کتب، اصولیون معتقد بوده اند که دلیل حجیت استصحاب، روایات است و به موجب آن، استصحاب یک اصل عملی و تعبّدی خواهد بود که از جانب شارع، تاسیس شده است. اما از زمان مرحوم وحید بهبهانی و به تبعش علمای پس از ایشان، ملاک حجیت استصحاب را، عقل و سیره عقلاء می دانستند. بر این اساس، استصحاب مفید ظنّ و گمان خواهد بود و واجد صفت کشف از واقع می گردد. در مقاله حاضر سعی شده است که ملاک حجیت اصل استصحاب را بررسی و تحلیل کرده، و با توجه به ملاک قوت اعتبار و احتمال آن، مشخص کند که استصحاب اصل عملی است یا اماره ظنّی. پس از بیان دیدگاه و ادلّه علماء در این خصوص، و نقد و تحلیل و واکاوی آنان، حاصل این پژوهش اعتقاد به اماریّت استصحاب می باشد. و در پایان چند ثمره مهم که بر قول به اماریت مترتب است، ذکر شده است.


کلید واژه ها: استصحاب، حجیّت، اصل عملی، اماره.