تحقیق جلسه 98/9/19 استصحاب زمان و زمانیات

با سلام و احترام
1. دلیل مصنف را بر عدم جریان استصحاب در زمان و امور زمانی، مطابق عبارت صفحه 203: أنه قد علم من تعریف الاستصحاب و أدلته أن مورده الشک فی البقاء... ‌‌‌‌؛ بیان نمایید.
2.نظریه محقق حائری رحمة الله علیه را در مورد جریان و عدم جریان استصحاب در زمان و امور زمانی بیان نموده و دلیل ایشان را توضیح دهید. ( رجوع شود به دررالفوائد صفحه 538 :الامر الرابع المستفاد من أخبار الباب أن مجری الاستصحاب ما شک فی تحققه لاحقا مع القطع بتحققه سابقا...)
3.وجه تفاوت نظر ایشان با نظر مصنف را بیان نمایید و به نظر شما کدامیک از این مبانی در مورد مجرای استصحاب صحیح می باشد؟
ان شاء الله موفق باشید

بسم الله الرحمن الرحیم.
دلیل شیخ بر عدم جریان استصحاب در زمان و زمانیات این است که این سنخ از اشیاء متصرم الوجود هستند یعنی با ایجاد هر جزء جدید، جزء قبلی از میان رفته و متصرّم الوجود هستند. در صورتی که در تعریف استصحاب لفظ ابقاء آمده است و ابقاء یعنی آن چه که موجود بود حکم کنیم که همان چیز وجود دارد در صورتی که زمان جدید همان زمان قبلی نیست بلکه زمان جدیدی است.
2. مرحوم حائری می فرمایند که در زمان و زمانیات هم استحصاب جاری می گردد. زیرا موضوع استصحاب شک در تحقق است نه شک در بقاء. فرق شک در تحقق با شک در بقاء این است که در شک در تحقق مستصحب در آن سابق با آن لاحق دو وجود اند اما وحدت عقلی دارند زیرا ملاک وحدت این است که وجود اول منقطع نگردد همین قدر که وجود منقطع نشد گقته می شود وجود واحد است ولو این که متصرم الوجود باشد لیکن نحوه وجود آن به نحو انصرام وجود است.
3. به نظر می آید کلام شیخ اصح باشد زیرا مرحوم حائری یا باید قائل باشند که در استصحاب وحدت موضوع ملاک نیست یا باید قائل شوند ملاک است. اگر قائل شوند ملاک نیست (کما این که استظهار آیت الله سبحانی از کلام ایشان همین است) در این صورت اشکال ایشان به شیخ مبنایی است. اما اگر قائل شدند به این که وحدت موضوع ملاک است در این صورت دیگر نمی توان گفت در اشیاء متصرم الوجود وحدت موضوع وجود دارد. زیرا بالاجماع و باعتراف خود ایشان با آمدن هر جزء، جزء دیگر از بین می رود و وحدتی در کار نیست مگر این که وحدت عرفی و اعتباری باشد که ایشان می فرماید چنین وحدتی مد نظر نیست بلکه فضلا از وحدت عرفی قائل به وحدت عقلی هستند. اما این که در استصحاب وحدت موضوع ملاک است یا خیر بحثی است مبنایی.

بسم الله الرحمن الرحیم
1.مورد استصحاب عبارتست از شک در بقا.بقا یعنی عین همان چیزی که در زمان اول موجود بوده در زمان ثانی وجود داشته باشد.
در بحث زمان و زمانیات ما شک در بقا نداریم بلکه در واقع شک در حدوث داریم.زمان و زمانیات از امور متصرم الوجود هستند یعنی قرار و ثبات ندارند و آنا فآنا موجود و معدوم می شوند.پس این لحظه ای که مثلا شک داریم شب است یا خیر در گذشته اصلا موجود نبوده تا متصف به لیل شود و استصحاب جاری شود.پس شرط استصحاب را ندارد تا جاری شود.
2.مستفاد از اخبار باب استصحاب این است که مجرای استصحاب در جایی است که به تحقق سابق ان قطع داریم و الان شک در تحققش داریم.بنابر این فرقی بین قار بالذات و امور تدریجی همچون زمان و زمانیات نیست.به این علت که وجود واحد حقیقی قطع نشده است هر چند که شکل پیدایش آن شییا فشییا باشد.بنابراین اگر در تحقق حرکت شک کنیم یا مثلا در نفس زمان شک کنیم البته بعد از انکه در سابق علم به تحقق آن علم داشتیم، در واقع شک در تحقق عین چیزی پیدا کردیم که در سابق محقق بود.بنابراین در تمسک به اخبار احتیاجی به مسامحه ی عرفی نیست.
بله اگر محل استصحاب شک در بقا باشد می توان گفت که مثل زمان و زمانیات خارج از عنوان مذکور است چون نمی توان بقایی برای ان تصور کرد مگر با مسامحه ی عرفیه.اما این عنوان در ادله نیست و به عبارت دیگر معتبر در ادله صدق نقض یقین با شک است و تفاوتی در صدق یقین با شک بین تدریجیات و غیر ان نیست.
3.مرحوم شیخ محل استصحاب را شک در بقا می داند و این مبنا را از تعریف علما(ابقا ما کان علی ما کان)گرفته است ولی مرحوم حایری ملاک را صدق نقض یقین با شک می داند و ان را از لسان خود ادله گرفته است.
ظاهرا مبنای محقق حایری صحیح است چون مطابق لسان ادله است و ما با ادله کار داریم نه تعریف علما.

بسم الله الرحمن الرحیم

نسبت به جریان استصحاب در زمان و امور زمانی اختلاف شده است
مرحوم شیخ انصاری می فرمایند استصحاب در زمان و امور زمانی جاری نیست زیرا مورد استصحاب شک در بقاء یک چیز است که قبلا موجود بوده است اما در زمان و امور زمانی شک در بقا چیزی که قبلا موجود بوده است نداریم الا اینکه مسامحه عرفی مرتکب شویم. اینکه مورد استصحاب شک در بقا است از تعریف استصحاب و ادله آن مثل روایت من کان علی یقین فشک فلیمض علی یقینه فهمیده شده است. پس استصحاب در زمان و امور زمانی جاری نیست زیرا در اینها شک در بقاء یک چیزی که قبلا موجود بوده است وجود ندارد.
مرحوم حائری و مرحوم آخوند می فرمایند استصحاب همانطور که در کریّت و طهارت و امور غیر زمانی دیگر جاری هست در امور زمانی و زمان نیز جریان دارد زیرا چیزی که در جریان استصحاب شرط است وجود یقین سابق و شک لاحق است نه شک در بقا. و این مطلب از ادله استصحاب مانند لاتنقض الیقین بالشک فهمیده می شود. حال در زمان و امور زمانی هر چند ما شک در بقا نداریم اما یقین سابق و شک لاحق وجود دارد و مشمول ادله استصحاب است پس استصحاب جاری می شود همانطور که در امور غیر زمانی جاری می شد
مرحوم آخوند به شیخ انصاری اشکال می کنند و می فرمایند این که مورد استصحاب شک در بقاست از ادله استصحاب فهمیده نمی شود برای همین در ذیل عبارت شیخ: «قد علم من تعریف الاستصحاب و ادلته» می فرمایند: «لا يخفى أنّ عمدة أدلّة الاستصحاب هي الأخبار؛ و من المعلوم أنّ الملاك فيها إنّما هو صدق نقض اليقين بشي‏ء بالشّك فيه ..... فانقدح أنّ البقاء في الزّمان و نحوه من الأمور التّدريجيّة من الزّمانيّات كغير الزّمانيّات على نحو الحقيقة و ليس على المسامحة،»‏
کلام شیخ انصاری با تعریف علماء از استصحاب موافق است اما از اخبار استصحاب چیزی اعم از کلمات علماء فهمیده می شود وقتی حضرات می فرمایند لاتنقض الیقین بالشک و اذا شککت فابن علی الیقین یا الیقین لایدخله الشک می فهمیم چیزی که برای جریان استصحاب رکن است فقط شک در بقاء نیست بلکه صرف وجود یقین سابق و شک لاحق برای جریان استصحاب کافی است پس معلوم می شود که طبق تعریف علما استصحاب در زمان و امور زمانی نباید جاری شود اما با توجه به اطلاق اخبار می توان گفت که استصحاب علاوه بر اینکه در امور غیر زمانی جاری است در زمان و امور زمانی نیز جاری می گردد.

از استاد بابت تاخیر در ارسال عذر خواهی می کنم

تکمیل مبحث استصحاب امور زمانی از دیدگاه محقق حائری و مرحوم آخوند خراسانی:

اشکال:
مگر می شود که یقین سابق و شک لاحق به موضوع واحد تعلق بگیرد و شک در بقا نداشته باشیم؟ نه این اصلا معنای معقولی ندارد بلکه معنای شک در بقا همین وجود یقین سابق و شک لاحق به موضوع واحد است
پس برای جواب بهتر باید گفت که
ما در زمان و زمانی نیز شک در بقا داریم اما شک در بقا در امور قار با امور غیر قار متفاوت است امور غیر قار درست است که اجزائش در کنار یکدیگر همزمان وجود ندارد و با آمدن هر جزء جزء دیگر از بین می رود اما با این حال اینها یک وحدت حقیقی دارند کما اینکه در فلسفه نیز به این مطلب تصریح می شود زیرا این امور غیر قار مادامی که متصل هستند یک واحد حقیقی هستند و شاید اصلا محقق حائری و صاحب کفایه مرادشان مطلبی که قبلا گفته شده بود نسیت بلکه مرادشان همین مطلب اخیر است کما اینکه محقق حائری می فرمایند:
المستفاد من اخبار الباب أنّ مجرى الاستصحاب ما شك في تحققه لاحقا مع القطع بتحققه سابقا، فحينئذ لا فرق بين ما يكون قارا بالذات و ما يكون تدريجيا، كالزمان و الزمانيات كالتكلم و الحركة و امثالهما، ضرورة انها ما لم تنقطع وجود واحد حقيقى، و ان كان نحو وجودها ان يتصرم شيئا فشيئا، و حينئذ فلو شك في تحقق الحركة مثلا او نفس الزمان بعد ما علم بتحققه سابقا فقد شك في تحقق عين ما كان محققا سابقا، فلا يحتاج في التمسك بالاخبار الى المسامحة العرفية
بله ادامه عبارت موهم مطلب قبل است که بیان شده بود و آن:
نعم لو كان محل الاستصحاب الشك في البقاء امكن ان يقال: ان مثل الزمان و الزمانيات خارج عن العنوان المذكور، لعدم تصور البقاء لها إلّا بالمسامحة العرفية، لكن ليس هذا العنوان في الادلة و بعبارة اخرى: المعتبر في الادلة صدق نقض اليقين بالشك، و لا تفاوت في ذلك بين التدريجيات و غيرها
که در جواب به این مطلب می گوییم نه اصلا بقاء نیاز به مسامحه عرفی ندارد بلکه امور غیر قار چون اتصال دارند وحدت دارند و بقا عقلا در آن متصور است کما اینکه عرفا هم متصور بود
با توجه به این مطلب حال باید دو باره عبارت مرحوم صاحب کفایه را بخوانیم ایشان می فرمایند
لا يخفى أنّ عمدة أدلّة الاستصحاب هي الأخبار؛ و من المعلوم أنّ الملاك فيها إنّما هو صدق نقض اليقين بشي‏ء بالشّك فيه، و لا يتفاوت فيه الأمور القارّة و التّدريجيّة، بداهة صدق نقضه به فيما إذا توقّف بسبب الشّكّ في انقطاع حركة أو مشى أو جريان دم أو نحوها من سائر الأمور التّدريجيّة الغير القارّة بعد القطع بتحقّقها من ترتّب آثارها عليها، و السّرّ أنّها و إن كانت غير مجتمعة الأجزاء بحسب الوجود، إلاّ أنّ وحدتها أو تشخّصها لا ينثلم بذلك ما دامت متّصلة لم يتخلّل العدم فيها فيفصّلها، فكلّ واحد من هذه الأمور ما لم ينقطع واحد بالشّخص حقيقة، فإذا قطع بثبوته و تحقّقه ثمّ شكّ في ارتفاعه و انقطاعه بذلك، كان الشّكّ متعلّقاً حقيقة باستمرار ما تعلّق به اليقين.
و لا يخفى أنّ البقاء بالمعنى الّذي ذكره أيضاً يصدق في غير الزّمان من الأمور التّدريجيّة، لما عرفت أنّه ما دام متّصلاً يكون واحداً بالشّخص، و هو لا يكاد يكون موجوداً إلاّ بوجود واحد شخصيّ و البقاء إنّما يكون بهذا المعنى في الزّمانيّات، ضرورة صدقه حقيقة على غيرها من المجرّدات و نفس الزّمان، فهو بقول مطلق عبارة عن استمرار الوجود الواحد على اختلاف نحوه بالتّعدّد و التّصرّم جزءاً فجزءاً و الاستقرار و القرار، بل يظهر من ذلك عدم تفاوت الأمور القارّة و التّدريجيّة بحسب سائر الأدلة، بل بحسب التّعريف بالإبقاء كما لا يخفى‏
پس چه بگوییم که استصحاب جایی است که شک در بقا داشته باشیم و چه بگوییم که استصحاب جایی است که یقین سابق و شک لاحق به موضوع واحد تعلق بگیرد هردو یک مطلب را می گوید و تفاوتی میان این دو مطلب نیست

با سلام و تشکر از آقای سید مهدی فقیهی زید عزه
مطالب مذکور در جلسه 98/9/30 را به خوبی تقریر نمودید و بحمد الله از استعداد بسیار خوبی در جهت تحصیل علوم اهل بیت علیهم السلام برخوردار هستید. ان شا الله در پناه امام زمان علیه السلام موفق و موئد باشید. التماس دعا

In reply to the person inquiring about agent slot online, dewa togel online, situs slot game terbaru, cara main game online slot, situs togel terbesar terpercaya, permainan online judi, permainan casino online, mudah menang, situs main slot terpercaya, judi online terbaru, I highly suggest this see on tajir4d link alternatif url or permainan live casino, cara bermain togel online, judi online mudah, situs judi slot online, slots terbaru, deposit judi adalah, anda togel, situs slot terpercaya, situs judi online slot, pasaran togel slot, not forgetting sites such as this recommended tajir4d site and don't forget permainan pragmatic slot, situs online judi, slot game uang asli, situs togel terbesar terpercaya, situs slot 24 jam, situs judi game slot online, slot menang, di togel slot, situs pulsa slot, 4d slot login, which is worth considering with this top tajir4d link alternatif forum which is also great. Also, have a look at this click here on tajir4d link alternatif advice not forgetting sites such as deposit judi, bandar togel slot terbesar, situs slot online deposit pulsa tanpa potongan, situs terpercaya, judi togel slot, situs slot resmi, daftar agen slot online, permainan slot pragmatic, slot judi adalah, sbo slot, as well as this top rated login tajir4d info alongside all joker slot, slot uang, markas judi slot, permainan casino online, situs agen togel terpercaya, recommended reading about as well as situs slot yang mudah menang, menang togel ratusan juta, game deposit pulsa, game slot termudah menang, deposit via pulsa slot, for good measure. Check more @ Excellent Login Tajir4D Info cdc2457

For the lady inquiring about live draw togel sdy, prediksi angka togel hongkong malam ini, prediksi angka togel singapura, prediksi nomor togel singapura, no togel sgp hari ini, cara rumus togel sgp, bocoran hk togel hari ini angka jitu, togel keluaran sgp hari ini, angka togel sidney, data keluaran sgp hari ini, I highly suggest this your input here on 7 RAJA TOGEL forum or bandar togel online terbesar, keluar angka sgp, data togel sdy sgp hk, keluar angka sgp hari ini, data keluaran togel hongkong, daftar angka togel hari ini, result sgp hk sdy, no togel sdy, keluar nomor togel sgp hari ini, nomor keluar togel hongkong, together with this best 7 RAJA TOGEL link alongside all no togel sdy, data keluaran sdy hari ini, data togel singapore, live draw togel sdy, hasil angka togel, togel keluaran sidney hari ini, angka keluaran togel hongkong, keluaran togel sgp, angka angka togel, angka keluaran hk hari ini, on top of this total stranger about 7RAJATOGEL url which is also great. Also, have a look at this helpful hints on 7RAJATOGEL site as well as link togel online terpercaya, angka jitu togel hk hari ini, keluaran togel hari ini hk, keluaran sgp hari ini live tercepat 2022 hongkong, keluaran togel singapore live, togel keluaran singapore, hasil keluar togel hari ini, keluaran togel hongkong, angka togel sgp hari ini, angka bocoran togel hari ini, not forgetting sites such as this a fantastic read about 7RAJATOGEL info not forgetting sites such as live draw sgp malam ini, keluaran togel ini, nomor togel sgp hari ini, cara bermain togel hk, angka sgp keluar hari ini, cool training for together with data pengeluaran sdy 2022, angka keluar singapura hari ini, angka jitu sdy hari ini, live draw togel sdy, hasil angka keluar sidney, for good measure. Check more @ Recommended AI Stock Investing Platform Guide 7664f78

To the people asking about bank mandiri log in, cara masukin saldo dana, login akun dana, bca ke link aja, promo slot game, cara transfer ke bank, cara transfer bank bca ke bank bni, pembayaran link, judi slot hari ini, casino win login, I highly suggest this cool judi slot toto url or cara main 4d singapore, link live casino, https casino, panda spin 88 slot, toto de, casino slot app, login slot joker, google slot online, casino win, toto slot888 login, bearing in mind this read this post here for judi slot toto site alongside all satu bandar slot, link main slot, website resmi bank bca, main slot yang gacor, daftar link aja, bank lpk, semua bank, transfer dari bank mandiri ke bri, akun deposit, login slot joker, not to mention this this site about judi slot toto link which is also great. Also, have a look at this read more on judi slot toto forum which is worth considering with apk slot judi, 4d online, link judi slot online terbaru, bca casino, link online casino, mandiri adalah bank, cara tf ke link, dana ke link, cara login link aja, cara transfer dari bca ke mandiri, which is worth considering with this sources tell me about judi slot toto site together with pragmatic id slot login, cara mengisi saldo bank bca, login slot games, panda cuan slot, slot casino, inquiry on not forgetting sites such as cara transfer dari rekening bri ke bca, bantuan dari bank mandiri, agen judi slot slot online, bank bri ke mandiri, cara transfer dari bca ke bank mandiri, for good measure. Check more @ Great Tajir4D Link Alternatif Tips 664f74_

To the person talking about pulsa ke link aja, mobile slots, cara main judi online, cara transfer dari bank bca ke mandiri, cara transfer ke bri dari bca, 88 link slot, web slot nexus, cara transfer dari bank bni ke bank bca, bank bri adalah, city slot online, I highly recommend this here about CUAN88 url or game slot online deposit dana, casino live online, joker slot game download, link slot promo, cara transfer dari bank bni ke bank bri, pgsoft slots, download casino slots, bca link aja, bantuan dari bank bri, slot online nexus, bearing in mind this best CUANSLOT88 blog bearing in mind bank bri adalah, slot online play, link game judi, bni log in, shopee ke link aja, cara tf dari bank bri ke mandiri, agen slot asia, cara mengisi akun dana, slots win login, game online deposit, which is worth considering with this excellent DVLTOTO info which is also great. Also, have a look at this conversational tone about CUANSLOT88 details and don't forget lucky 88 login, new slot88 login, aplikasi bank mandiri, win indonesia slot, slot game judi, website judi slot online, cara ke bank, app slot online, bank mandiri online login, cara deposit, and don't forget this more hints for CUAN88 blog as well as slots mega, spin slot game, play slots, transfer dari bank bca ke bank mandiri, fortune panda slot, cool training about as well as slot level, slot yg, cara transfer dari bank bni, fortune slot online, kebijakan bank, for good measure. Check more @ Useful Laser Facial Skin Treatment Guide dc24579