مقالات طلاب مدرسه امام کاظم علیه السلام، پایه 8

با سلام و احترام
ضمن تشکر از شما طلاب محترم پایه هشتم، لطفا مقاله سالیانه خود را به عنوان «پاسخ به موضوع» در ذیل این موضوع ارسال بفرمایید.
طلاب عزیزی که مقاله خود را پیش از ماه مبارک ارسال کنند در ارزیابی، ۵ امتیاز همکاری با مدرسه (از ۱۰۰ امتیاز) را کامل دریافت خواهند کرد و بقیه طلاب تا ده روز پس از ماه مبارک (۱۳۹۸/۳/۲۵) فرصت دارند که مقاله خود را ارسال کنند.

چند نکته:
۱. در متن پیام: موضوع مقاله به همراه چکیده و کلیدواژه آن را کپی کنید و سپس اصل مقاله را به صورت فایل word و ترجیحا با فونت M Mitra به پیام خودتان پیوست کرده و ارسال کنید.
۲. عزیزانی که فونت M Mitra را ندارند می‌توانند از پیوست همین پیام دانلود کرده و به فونت‌های ویندوز خود اضافه کنند.
۳. اصل مقاله که به صورت فایل پیوست در اینجا ارسال می‌شود فعلا تنها برای مدیریت قابل دسترسی است و پس از اصلاحات و ثبت اثر به نام خود دوستان برای دیگران هم قابل مشاهده خواهد شد.
۴. در صورتی که طلاب محترم، مقاله خود را ارسال کرده باشند سپس اصلاحیه‌های روی آن انجام بدهند تا ۲۵ خردادماه ۱۳۹۸ می‌توانند فایل اصلاح‌شده را مجدد ارسال کنند و همان زمان قبلی برای آنها ثبت خواهد شد.
۵. پس از تحویل مقالات به اساتید محترم، اصلاحیه‌های لازم به شما اعلام خواهد شد تا در طول ۱۵ و نهایت ۳۰ روز (متناسب با اصلاحیه‌ها) آنها را اعمال کرده و فایل جدید را در همین‌جا ارسال کنید.
۶. پس از پایان زمان اصلاح، مقاله شما ارزیابی نهایی و در پرونده پژوهشی شما ثبت خواهد شد.
۷. هر سال از برترین مقالات هر پایه متناسب با برگه ارزیابی که به همین پیام پیوست شده است تقدیر خواهد شد.
۸. زمینه چاپ مقالات برگزیده در نشریه مدرسه و دیگر نشریه‌های علمی فراهم خواهد شد.
۹. به مقالاتی که توسط خود طلاب عزیز، اصلاح محتوایی و ویرایشی شود و در نشریه علمی مدرسه (فقیهانه) چاپ شود «هدیه تألیف» تعلَق خواهد گرفت.
(شیوه‌نامه مقالات نشریه فقیهانه، به همین پیام پیوست شده است.)
۱۰. اگر طلاب عزیز پرسش یا نظری دارند می‌توانند در بخش نظر (یا پرسش و یا درخواست) طلاب مدرسه طرح بفرمایند.

از همکاری شما سپاس‌گزاریم.
معاونت پژوهش مدرسه تخصصی فقه امام کاظم علیه السلام

بررسی ماهیت و حجیت قطع وسواسی


چکیده
مساله احکام مرتبط با وسواسی معمولا ذیل مباحث کثیرالشک بررسی شده است؛ درحالی که وسواس جنبه دیگری هم دارد و آن سریع القطع بودن او نسبت به حیطه وسواس است. این مطلب قطع وسواس را نیز از جهت ماهیت ذیل مباحث و احکام قطع قطاع قرارمی دهد. قطع شخص وسواسی از این جهت که قطاع است، اگر درموارد قطع موضوعی باشد، حجیتی نخواهد داشت؛ چراکه قطع ماخوذ در موضوع احکام منصرف از قطع های غیر متعارف مانند وسواسی است. درمواردی هم که قطع طریقی باشد عدم اعتبار شارع به قطع و ردع از آن ازجهت ثبوتی وعقلی ممکن نیست چراکه موجب تناقض است؛ لکن از آنجایی که حجیت مشتمل بر معذریت ومنجزیت است، جنبه معذریت از حجیت قطع وسواسی را می توان از آن سلب کرد، چراکه محذور تناقض درمورد سلب آن وجود ندارد و ادله اثباتی نیز بر عدم تائید قطع وسواسی توسط شارع موجود است. فلذا طبق ادله نقلی و استظهارات، میتوان گفت قطع او مصداق قطاع بوده و بالجمله حجیت ندارد.

واژگان کلیدی: قطع، حجیت، وسواسی، معذریت و منجزیت، قطاع .

نقد حجیت دلالت سیاق در آیات و روایات
حسین عابدی

چکیده
دلالت سیاق یکی از مهم‌ترین قرائن تفسیر متن به شمار می‌رود. حجیت اصل آن اصلی مسلم است ولی پیرامون حجیت آن در آیات قرآن کریم و روایات اختلاف نظر وجود دارد. گروهی میان قرآن و روایات و بقیه محاورات درحجیت سیاق فرق نمی‌گذارند. گروهی دیگر سیاق قرآنی را منکرند ولی سیاق روایات را قبول کرده‌اند و در مقابل برخی منکر سیاق روایی‌اند و سیاق قرآن را پذیرفته‌اند. اما قولی که به نظر صحیح می‌آید عدم حجیت سیاق چه در قرآن و چه در روایات می‌باشد.
کلید واژه
سیاق، حجیت سیاق، نقد حجیت سیاق، تفصیل میان آیات و روایات، لوازم حجیت یا عدم حجیت سیاق

یاعلیم

چکیده
پژوهش پیش رو سعی دارد مسأله مشروعیت عبادات صبیان را از نگاه شهید ثانی بررسی کند.
از آنجایی که بحث عبادات صبیان و اثبات مشروعیت آن ثمرات فراوانی در ابواب مختاف فقه دارد و بین فقها اختلاف جدی وجود دارد و اینکه طلاب در سه سال لمعه خوانی با نظریات شهید ثانی رحمه الله آشنا می شوند وگاهی گفته شده است عبارات جناب شهید رحمه الله پراکنده است، مناسب دیدیم علاوه بر بیان منشا اختلاف فتوا در بین فقها ، تبیین دقیق محل نزاع، وبیان اقوال فقها پیرامون مسئله و شمردن ثمرات متفرع بر مسئله، دیدگاه شهید ثانی رحمه الله را در تمام کتب ایشان در مورد عبادات صبیان استقصاء کنیم پس از بررسی کتب ایشان به این نتیجه رسیدیم که نظر ایشان در این مسئله بر تمرینی و صحیح بودن عبات صبیان می باشد.

کلید واژگان
عبادت ، صبیان ،مشروعیت ، عبادت صبیان، شهید ثانی

مقتضی الاصل فی دوران الامر بین الزیادة و النقیصة
از دیدگاه آیت الله شهید سید محمد باقر صدر
محقق : سید علی ضیایی
چکیده
بحث دوران امر بین زیادة و نقیصة در نقل های مختلف یک حدیث و وظیفه عملی فقیه در هنگام مواجه با این اختلاف نقل، از بحث های مهم و پر کاربرد حدیثی و فقهی می باشد که اگر نگوییم در تمام ابواب فقهی ، حداقل در بسیاری از فروعات فقهی مورد ابتلا فقیه هنگام رجوع به اخبار باب می باشد . گستره این آسیب تا آنجاست که فقیه بزرگ محدث بحرانی می فرمایند : تمام روایات تهذیب شیخ طوسی مشتمل بر نقص، زیادی، تنقیص و تحریف می باشد. و آیت الله خویی اگرچه سخن علامه بحرانی را مبالغه آمیز دانسته است لکن اصل وجود تحریف و تنقیص و زیادة را پذیرفته است . این پژوهش در ابتدا به بیان کوتاه اهتمام ائمه معصومین علیهم السلام به پیشگیری از این آسیب و زمینه های به وجود آمدن آن و سپس به بررسی اقسام مختلف حدیث مزید می¬پردازد. سپس با بیان مختصر اقوال و آراء فقها در دوران بین زیادة و نقیصة ،نظر آیت الله شهید سیدمحمدباقرصدر را به صورت ویژه مورد بررسی و تدقیق قرار می دهد.


واژگان کلیدی
حدیث مزید، اصالة عدم الزیادة، اصالة عدم النقیصة، تحریف، شهید صدر

نقد نظریه مشهور در مصادیق احتکار از دیدگاه آیت الله خویی
مهدی محمودی


چکیده
مصادیق احتکار در نظر مشهور عبارتست از موارد خاصی که در نص ذکر شده است.در مقابل مشهور، ایت الله خویی با توجه به ضعیف بودن روایات مقیده قایل به مطلق طعام هستند و برای موارد منصوصه خصوصیتی قایل نیستند.در این نوشتار بعد از بررسی قول لغوی و روایات موجود، نظر مشهور بررسی و به وسیله ی نظرات مرحوم آیت الله منتظری نقد شده است.با توجه به نا تمام بودن ردیه ی مرحوم منتظری، از کلام آیت خویی استفاده شد و نظر ایشان مبنی بر مطلق طعام به اثبات رسید.

کلید واژه‌ها: مصادیق، احتکار، مشهور، آیت الله خویی.

بسم الله الرحمن الرحیم
جستاری پیرامون سیره عقلا در مواجهه با الفاظ
و ملاک استظهار از لفظ در مرحله مراد استعمالی
 
چکیده
بدون شک مهم ترین منبع برای دستیابی به احکام شرعی و نظرات شارع مقدس در زمینه های مختلف، الفاظی هستند که در قالب قرآن و سنت محکیه به دست ما رسیده¬اند و صرف نظر از بحث صدور، در مرحله فهم مراد نیز بسیاری را به اختلاف کشانده اند. به جرأت می توان گفت اکثر اختلافات فقهی بزرگان، ریشه در تفاوت استظهار ایشان از روایات و آیات مربوط به آن بحث دارد. تعابیر مختلف فقها و اصولیون، ما را متوجه اختلافاتی اساسی و بنیادین در ملاک گذاری این مسئله می¬نماید؛ حال آنکه جز در برخی موارد جزئی، هیچ گاه به درستی ملاک استظهار از قرآن و سنت مورد بحث و بررسی قرار نگرفته است. آنچه مسلم است، این است که مبنای اولیه بحث، سیره عقلا در استظهار از الفاظ است و هر بحث و پژوهشی لاجرم باید در مطالعه این سیره باشد. در این مقاله بر آن شدیم که ملاک استظهار نزد عقلا را با دسته بندی الفاظ مختلف بررسی کرده، سیره ایشان را در برخورد با کلمات شارع تحلیل کنیم. ملاک بودن اطمینان شخصی، ملاک بودن اطمینان نوعی، ملاک بودن اصول لفظیه و موارد دیگر، احتمالاتی هستند که از مطالعه کتب اصولی و سیره عقلا در مسئله به دست می¬آید. در نوشتار پیش رو، فروض مختلف را بر اساس قرائن موجود بررسی کرده و ثابت خواهیم کرد که ملاک استظهار عقلا از قوانین با ملاک ایشان در برخورد با محاورات متفاوت است. در محاورات، اطمینان شخصی ملاک عمل قرار می¬گیرد لکن در کلمات قانونی، اصول لفظیه با تحفظ بر اصل حقیقت و قرائن قطعیه ملاک هستند. با تحلیل این سیره به این نتیجه می رسیم که کلمات شارع نیز قانون محسوب شده و اصول لفظیه، ملاک استظهار هستند.

کلید واژه ها: استظهار، الفاظ (لفظ)، قانون (قانونی)، عقلا، اصول لفظیه

* این مقاله پیش از این در تاریخ 18/3/98 تحویل استاد کاویانی شده بود. با عرض پوزش بابت تأخیر!

سلام مقاله سالیانه خدمت شما
اقوال منتخب علما در لزوم تشکیل حکومت اسلامی

چکیده

در این مقاله نگارنده سعی در جمع آوری دیدگاه ها و نظرات مختلف در مورد تشکیل حکومت اسلامی بوده و ابتدا سه نظریه ی اصلی (1- کسانی که تشکیل حکومت را در زمان ومعصوم و زمان عدم حضور ضروری می دانند 2- کسانی که منکر تشکیل حکومت اسلامی هستند مطلقا 3- کسانی که قایل به تفصیل شده اند و تشکیل حکومت را تنها در زمان حضور معصوم جایز و بلکه واجب می دانند و در زمان عدم حضور قایل به عدم جواز شده اند) را ذکر و پس از آن به بر رسی چند نکته ی اصلی پبرامون تشکیل حکومت اسلامی پرداخته است.


واژگان کلیدی

ولایت فقیه – تشکیل حکومت اسلامی – فقهای شیعه_ مخالفین-موافقین – قائلین به تفصیل

بازتاب مبنای فلسفی تجسم اعمال در علم اصول فقه

چکیده
اگر همچنان که در مباحث فلسفی و عرفانی بحث شده است ثواب و عقاب اخروی عین عمل، نیت و گرایش های مکلف دانسته شود یا به بیان دیگر همانطور که برای اشیاء آثاری تکوینی وجود دارد، ثواب و عقاب را نیز از آثار تکوینی عمل دانستیم نه امری جعلی و اعتباری از جانب خداوند، چنین نگاهی به جزای اخروی می¬تواند در مباحث اصولی ذو اثر باشد. در این نوشته به بررسی آثار این مبنای فلسفی کلامی در بحث معذریت قطع، انقیاد و تجری پرداخته شد و آنچه در نتیجه مباحث به دست آمد از این قرار است که با تفکیک دو عنوان وجه فعلی و وجه فاعلی در مورد عمل مکلف، با توجه به وجودات طولی موجودات در عوالم ماده، برزخ و قیامت باید گفت که هر عنوان دارای وجودی مخصوص به خود در عوالم بعدی است و این وجود در عین این که با وجود این عنوان در عالم ماده عینیت دارد، متناسب با همان عالم پس از دنیاست. لذا در معذریت قطع که وجه فاعلی مکلف بر خلاف وجه فعلی وی قبیح نیست، قاطع اثر انقیاد خود در مقابل امر مولا را به حسبه دریافت میکند و از طرفی اثر سوء فعل وی نیز به او می¬رسد درست همانند آثار تکوینی که در عالم دنیا برای فعل مکلف وجود دارد و فارق از قطع او، متناسب با عملش به وی می¬رسد. در مورد انقیاد و تجری نیز اثر فعلی و فاعلی هر کدام به حسب حسن و قبحش به مکلف اصابه می¬کند اگرچه که باید توجه داشت که آنچه از ظاهر برخی روایات و مذاق شریعت استفاده می¬شود این است که حسن و قبح فاعلی اثر اهم نزد مولاست اگرچه که حسن و قبح فعلی نیز ذو اثر است و حسن احتیاط را ثابت می¬کند. مبنای عینیت جزا و عمل در مباحث دیگر علم اصول همچون تسامح در ادله سنن، حسن احتیاط و اجزا اثر گذار است که در این مقاله به آنها پرداخته نشد.


کلید واژگان: تجسم اعمال، ثواب و عقاب اخروی، عینیت جزاء و عمل، معذریت قطع، تجری، انقیاد، ثواب تفضّلی، حسن و قبح فعلی و فاعلی

عنوان :
نگاهی به اقوال مختلف در قاعده تبعیت احکام از مصالح و مفاسد و ادله آن
چکیده :
تبعیت احکام از مصالح و مفاسد از مبانی کلامی پر سابقه فقه و اصول است و از دیرباز هم مورد بحث بوده است و ثمراتی نه چندان کم در اصول و فقه به همراه دارد.
در این مقاله تلاش شده است که نظرات موجود در این زمینه دسته بندی و ادله ای که به سود هر کدام از این اقوال است بیان شود.
نگارنده بر آن است که دلیل عقلی قابل قبولی به سود اثبات لزوم تبعیت متعلقات احکام از مصالح و مفاسد وجود ندارد و غایة الامر با جمعبندی ادله نقلی و اجماع، التزام به چنین مبنایی محتمل است.
گرچه با توجه به تعارضاتی که در روایات در این باره وجود دارد و ضعف ادله مثبت لزوم تبعیت متعلقات احکام از مصالح، قول مختار توقف است و عدم تبعیت از مصالح.