تقریر فقه استاد قائینی (دام ظله) جلسه 8

بسم الله الرحمن الرحیم
معیار ثبوت و عدم ثبوت قصاص در مجنی علیه، حال جنایت است طبق نظر مرحوم محقق و صاحب جواهر و خوئی و نسبت به آن ادعای اجماع رخ داده است. اولا به نظر ما این مطلب صحیح نیست. ثانیا اجماع تعبدی هم در مساله وجود ندارد. بله اگر اجماع به یکی از این سه شکل بود قبول می کردیم:
1. این اجماع کاشف از روایتی باشد که سندی نداشته باشد.
2. یا کاشف از ارتکاز فقهای متصل به زمان معصوم باشد.
3. یا کاشف از معنای لغتی بود در گذشته که الان نامأنوس است.
در حالی که هیچ کدام محقق نشده است.
با اینکه در مساله ای که شخصی کافر حربی را زخمی کند و بعد اسلام بیاورد و در حال سرایت بمیرد، موافق مشهور بودیم در عدم قصاص اما حالا عدول می کنیم. چرا که در این موارد هم جانی قصد قتل دارد و در همین جا عدوان دارد هر چند نسبت به جنایت عدوان نداشته. همین حرف را در سبب و جنایت هم می زنیم. و در هر دو مورد قتل مسلمان صدق می کند. اما یک مورد را استثنا می کنیم که اگر شخص از قبل علم ندارد که مجنی علیه مسلمان می شود حتی احتمال آن را هم نمی دهد، در این صورت با اینکه قتل مسلمان صدق می کند اما عدوانی نیست.
با توجه به این مباحث، ملاک در قصاص حال سرایت است؛ چرا که در آن زمان است قتل واقع می شود و استناد می شود داد.