سید محسن منافی
2019/01/07, 08:15
مرحوم اصفهانی در توضیح کلام مرحوم آخوند فرموده : در متعارضین 5 احتمال وجود دارد:
- منها حجية أحد المتعارضين بلا عنوان.
- منها حجية الموافق منهما للواقع(حجیت احدهما معیّن).
- منها حجية كليهما معاً.
- منها سقوطهما معاً عن الحجية.
- تخییر. که در آخر این تعلیقه می آورد .
اثر احتمال اول، وجوب احتیاط است. تقریب این احتمال: ملاک و مقتضی در حجیت امارات، احتمال صدق است که در هر دو خبر می رود و علم به کذب به احدهما هم داریم که مانع حجیت هر دو خبر با هم است.
مرحوم اصفهانی سه اشکال به این احتمال می کند:
1- فرد مردّد، حقیقتی ندارد تا متعلق علم یا امر اعتباری مانند حجیت قرار بگیرد.
2- حجیت به امر مبهم نمی تواند تعلق بگیرد؛ زیرا طلب امر مبهم از مکلف، ممکن نیست. (اشکال در ناحیه ی بعث)
3- مکلّف متحرّک به چه چیزی بشود؟ منبعث شدن از مردّد نمی باشد. و اگر هم هر دو انجام را می دهد، از باب انبعاث از احتمال است و عمل به احتیاط است نه به خبر. (اشکال در ناحیه ی انبعاث)
وقتی نسبت به مدلول مطابقی درست نشد، در نظر مرحوم اصفهانی نفی ثالث در مدلول التزامی هم درست نمی شود؛ چون وقتی جعل حجیت در مدلول مطابقی امکان ندارد، پس نسبت به مدلول التزامی هم امکان ندارد.
ولی مرحوم آخوند و نائینی فرموده اند که امکان دارد. حرف مرحوم آخوند این است که نفی ثالث به این عنوان است که دلیل حجیت خبر اطلاق دارد و در مدلول مطابقی دو خبر تعارض شکل می گیرد و دیگر مشمول دلیل حجیت نمی شود ولی نسبت به مدلول التزامی تعارضی نمی باشد. دلیل حجیت در متعارضین، خبری که لایخرج من المتعارضین(جامع) را نسبت به مدلول التزامیش حجت می کند.
- منها حجية أحد المتعارضين بلا عنوان.
- منها حجية الموافق منهما للواقع(حجیت احدهما معیّن).
- منها حجية كليهما معاً.
- منها سقوطهما معاً عن الحجية.
- تخییر. که در آخر این تعلیقه می آورد .
اثر احتمال اول، وجوب احتیاط است. تقریب این احتمال: ملاک و مقتضی در حجیت امارات، احتمال صدق است که در هر دو خبر می رود و علم به کذب به احدهما هم داریم که مانع حجیت هر دو خبر با هم است.
مرحوم اصفهانی سه اشکال به این احتمال می کند:
1- فرد مردّد، حقیقتی ندارد تا متعلق علم یا امر اعتباری مانند حجیت قرار بگیرد.
2- حجیت به امر مبهم نمی تواند تعلق بگیرد؛ زیرا طلب امر مبهم از مکلف، ممکن نیست. (اشکال در ناحیه ی بعث)
3- مکلّف متحرّک به چه چیزی بشود؟ منبعث شدن از مردّد نمی باشد. و اگر هم هر دو انجام را می دهد، از باب انبعاث از احتمال است و عمل به احتیاط است نه به خبر. (اشکال در ناحیه ی انبعاث)
وقتی نسبت به مدلول مطابقی درست نشد، در نظر مرحوم اصفهانی نفی ثالث در مدلول التزامی هم درست نمی شود؛ چون وقتی جعل حجیت در مدلول مطابقی امکان ندارد، پس نسبت به مدلول التزامی هم امکان ندارد.
ولی مرحوم آخوند و نائینی فرموده اند که امکان دارد. حرف مرحوم آخوند این است که نفی ثالث به این عنوان است که دلیل حجیت خبر اطلاق دارد و در مدلول مطابقی دو خبر تعارض شکل می گیرد و دیگر مشمول دلیل حجیت نمی شود ولی نسبت به مدلول التزامی تعارضی نمی باشد. دلیل حجیت در متعارضین، خبری که لایخرج من المتعارضین(جامع) را نسبت به مدلول التزامیش حجت می کند.