تقریر اصول 8 دی

[سید محسن منافی]

مرحوم خوئی فرموده : متحصل از ملاحظه ی مجموع نصوص در قرعه، این است که موضوعش، مجهول از جمیع حهات است حتی از جهت ظاهری. پس هر جا که وظیفه ی ظاهریه مشخص شود، تخصصاً (ورود) از دلیل قرعه خارج هست نه تخصیصاً. و اکثر مواردی که از این دلیل خارج است، از همین باب است نه تخصیص که بخواهیم بگوئیم که عموم این دلیل به خاطر کثرت تخصیص، موهون است.
اشکال ما به ایشان این است که: 1- ما هیچ جایی را نداریم که در آن حکم ظاهری(لا اقل اصل احتیاط) وجود نداشته باشد.
2- همان گونه که دلیل قرعه اطلاق دارد، دلیل قواعد دیگر هم اطلاق دارد. نسبت بین این ادله عموم و خصوص من وجه است. چرا در ماده ی اجتماعشان، قواعد دیگر جاری بشوند؟!
مرحوم امام می فرماید: متحصل از نصوص این است که قرعه برای موارد تنازع است و در غیر آن قرعه موضوع ندارد. در تمام موارد اصول عملیه تنازعی نمی باشد. حتی در مورد شاة موطوئه هم باب تزاحم حقوق حیوانات است.
اشکال ما این است که شما نهایتاً بین دلیل قرعه با ادله ی اصول عملیه، عموم و خصوص من وجه درست کردید که چیزی را درست نمی کند.
ایشان ادله ی قرعه را مبسوط آورده اند و مهمترین روایت، روایت محمد بن حکیم خثعمی (كل مجهول ففيه القرعة) است که ضعفش در عدم ثبوت وثاقت خود محمد بن حکیم است که ایشان با وجوهی روایت را تصحیح می کنند.
به نظر ما بعید نیست که دلیل قرعه مختص به موارد علم اجمالی باشد و نسبت بین آن و دلیل استصحاب، عموم و خصوص مطلق می شود..