اشکال دوم صاحب فصول به ابن قبه (مرتبط به سوال ۳)

[سیداحسان حسینی]

بسم الله الرحمن الرحیم با کسب اجازه از استاد بزرگوار در مورد اشکال دوم صاحب فصول به ابن قبه و مسائلی که در کلاس مطرح شد عرایضی داشتم که چون ذیل سوال سوم گنجیده نمیشد، موضوع جدید براش باز میکنم. از اشکال دوم ابن قبه مجموعا دو تقریر میتوان به دست آورد: 1. تحلیل حرام و تحریم حلال موجب تفویت مصلحت و القاء فی المفسده خواهد بود لذا اینکار قبیح است. از باب قبح (حکم عقل عملی) امتناع را ثابت می کنیم. 2. تحلیل حرام و... منجر به تضاد حکمین میشود. یعنی از باب حکم عقل نظری امتناع را ثابت میکنیم. اشکال اول صاحب فصول با هردو تقریر از کلام ابن قبه سازگاری دارد و هردو را پاسخ میدهد. اما باید دید اشکال دوم صاحب فصول ناظر به کدامیک از دو تقریر می باشد. ظاهر عبارت ایشان این است که حکم ظاهری و واقعی را برای حل مشکل تضاد حکمین مطرح میکند. به این معنا که مرتبه ی دو حکم را با هم متفاوت می کند تا تضاد میان ایندو حکم رفع شود. فنقول: شاید این بیان از مرحوم صاحب فصول نتواند پاسخ مناسبی برای ابن قبه باشد. زیرا وقتی حکمی در مرتبه ی ظاهر جعل می شود، شارع مقدس عمل طبق این حکم ظاهری را واقعا از ما می خواهد. فلذا گرچه اثباتا این حکم ظاهری نزد ما منکشف شده است لکن چون واقعا شارع عمل به آن را از ما میخواهد، لذا حکم ظاهری در مرتبه ی ثبوت نیز حضور دارد. از طرفی حکم واقعی غیر منکشف، فقط در مرتبه ی ثبوت تحقق دارد. بنابراین گرچه ایندو حکم در مرتبه ی اثبات تعارضی ندارند لکن تعارض ایندو در مرتبه ی ثبوت پابرجاست. فمحصل الکلام اینکه: حکم ظاهری هم ثبوت دارد و هم اثبات اما حکم واقعی غیرمنکشف تنها ثبوت دارد. با نظرات خود ما را یاری نمایید... (ترجیحات مؤید باشید...)